Wijn en importheffingen. Het is maar hoe je het bekijkt.
Habsburgse praktijken
Niet dat ik er veel respect voor heb maar je moet het maar doen hé, als een bullebak te keer gaan, belachelijke importtarieven op tafel leggen op basis van totaal onsamenhangende argumenten en zelfs ronduit foute cijfers, je moeien met de binnenlandse politiek van andere landen, dreigen, leugens verspreiden en dan ook nog eisen dat men miljarden bij je gaat spenderen. U weet over wie het gaat. En aan de andere kant staat dan ons Ursula die met de mantel der liefde diep vooroverbuigt en zich voor 15 procent laat ringeloren. Bovendien spreken we nog maar over een raamwerk want de details voor specifieke sectoren, zoals wijn en sterke dranken, moeten nog onderhandeld worden. Intussen heeft ze wel met haar gekende zelfgenoegzaamheid, waarmee ze al haar nooit ten volle uitgevoerde ‘deals’, ‘acts’, plannen en projecten presenteert, deze ‘samenwerking’ met een gouden randje verdedigd als het beste wat er kon gebeuren. Kort door de bocht en een te strenge analyse misschien?
Tja, op korte termijn veroorzaakt dit minder economische rimpels. Alhoewel, terwijl ik dit schrijf vergaderen industriële bedrijven hier over hoe de dalende winsten op te vangen en hangt er een tarief van 250% de farmasector boven het hoofd. Pas tegen het einde van het jaar komen de details voor wijn en sterke dranken aan bod. Een bijkomend tariefje is altijd mogelijk. Sterk raamakkoord noemen we dat dan? Maar ga maar eens onderhandelen als je achterban hopeloos verdeeld is en er totaal niet in slaagt om samen een eensgezind standpunt in te nemen. OK, dus ik ben misschien te streng. Meer zat er misschien niet in gegeven de omstandigheden. Zijn we daar nu beter mee? Zoals gezegd, minder rimpels is fijn. Ondertussen kabbelen we wel verder, gaan we miljarden uitgeven en hebben we zowel onze trots als onze weerbaarheid te grabbel gegooid. Niet dat het nieuw is. We doen gewoon verder wat we al vele eeuwen daarvoor tijdens het Habsburgse Rijk ook deden. Misschien kunnen we niet anders? Is dit een onderdeel van ons Europees DNA? Bla bla verkopen, onderling druk zetten voor het eigen belang, blèten, niets concreet doen en dan compromissen sluiten waarop dan iedereen kritiek heeft maar wel naarstig verder werken.
Blèters
Sommige van die blèters verkopen veel wijn aan de USA. Die zagen de bui al hangen als de dreiging met tarieven tot 50% waarheid zou worden. Er vloeit voor bijna 8 miljard Euro wijn, Champagne en versterkte drank uit de Europese Unie naar het land van de ongelikte beer. In 2024 exporteerde Spanje wijn ter waarde van €334,8 miljoen naar de Verenigde Staten, wat 10,9% van de totale Spaanse wijnexport vertegenwoordigt. Daarnaast verscheepte Spanje voor €40 miljoen aan likeuren en andere alcoholische dranken naar de VS. De export naar de Verenigde Staten in Franse alcoholische dranken steeg in 2024 met 5% tot 3,8 miljard euro. Alleen al de Champagne-regio verkoopt op jaarbasis zo’n 32 miljoen flessen over de grote plas. Vorig jaar werd de Italiaanse wijnuitvoer voor 24% in de USA gerealiseerd. En dat zijn dan vooral goedkopere wijnen. Logisch dus dat er gelobbyd wordt en dan hebben we het nog maar over 1 sector. Simpel is het zeker niet voor madam Ursula.
De internationale wijnmarkt is bovendien niet meer gegroeid sinds 2009. Althans niet in volume. Wel in waarde. Het gemiddelde prijsniveau in de wereld-wijnmarkt was 2,32 euro per liter in 2011 en ligt vandaag op 3,59 euro per liter. Gemiddeld ligt de jaarlijkse groei in waarde op 4,1%. Slechts enkele landen leiden de export van wijn in de wereld. Frankrijk alleen al is goed voor een derde van de uitvoer. Samen met Italië en Spanje spreken we meteen over 61,6% van de wijnwaarde en 54,5% van het verhandelde volume in 2022. De top 11 wijnuitvoerende landen in de wereld zijn goed voor 87% van het volume en 86,3% van het geld. Vele jaren lang al bekleden Frankrijk, Italië en Spanje de top 3 posities maar hun evolutie op de wijnmarkt is erg verschillend. Frankrijk en Italië zijn pas in de jaren 1970 begonnen met de export van wijn en Spanje trad toe als wijnexporteur na zijn lidmaatschap bij de EU in 1986. Vanaf de jaren 2000 groeit Spanje in volume jaarlijks beduidend sneller dan Frankrijk en Italië.
Klik hier voor alle cijfers over de internationale wijnmarkt.
Daar waar Spanje het exportvolume vooruit blijft stuwen, moeten Franse en Italiaanse wijnen het veel meer hebben van een stijging in waarde door de premiumisatie van het wijnaanbod. Het is dan ook begrijpbaar dat wijnprofessionals in deze landen in een kramp schieten bij die importheffingen. Als hun wijnen veel te duur worden, valt een substantieel deel van de handel stil. Overheden zijn daar gevoelig voor. Met de dreiging van 50% zou de genadeklap volgen. Dan zou de export instorten. Aan 15% hoopt men nog te overleven. Spanje kijkt met spanning naar de tarieven van andere landen met goedkope wijnen. Gaan ze concurrentieel blijven? Met Zuid-Afrika vooralsnog wel. En de Zwitsers drinken hun wijn allemaal zelf op. Italië en Frankrijk hopen dat hun merken, reputatie en kwaliteit een prijsstijging verteerbaar maken. Zal dat volstaan? Dat is nog maar de vraag. Amerikanen met veel geld kopen wellicht nog steeds hun bijzondere Bordeaux, bekende Barolo, beroemde Bolgheri en buitengewone Bourgogne. Maar wat met de rest? En wat met de modale Amerikaan die nog steeds lijdzaam toekijkt hoe alles duurder wordt in het land van de steeds minder vrije burger?
Afzetbevordering
Vanuit deze kant van de oceaan bekeken, is de samenwerking met de psychopathische dictator allesbehalve gemakkelijk maar is het evenzeer relevant om te bedenken of Europa zich zo soepel had moeten opstellen. Zeker als het over de wijnbusiness gaat. Er is immers een plan. De aanbevelingen van de High-Level Group Wine van het CEVV (Comité Européen des Entreprises Vins) werden recent door de Europese Commmissie aanvaard. Drie pijlers vormen de basis van hun advies: veerkracht, duurzaamheid en concurrentievermogen. Daar horen natuurlijk concrete maatregelen bij en die gaan over herbeplantingsvergunningen, inperken van buitensporige opbrengsten, meer flexibiliteit in ondersteuningsprogramma’s voor de wijnsector, versterking van de maatregelen inzake klimaatverandering, vastleggen van nieuwe voorschriften voor wijnen zonder – en gedeeltelijk zonder alcohol, stimuleren van wijntoerisme en verkoop op afstand naast ook de ontwikkeling van een geharmoniseerd en vollediger e-etiketteringssysteem op basis van een niet-taalgebonden QR-code op het etiket.
Bovenal valt het onderdeel in het EU-plan op over een robuuste EU-exportstrategie en versterking van afzetbevorderingsprogramma’s. Zijn de USA hierin onmisbaar? Op korte termijn wel. Het volume en de waarde zijn te groot. Is de Europese markt belangrijk voor Californische wijnen of voor Amerikaanse whiskey? Geen twijfel wat whiskey betreft, over hun wijnen kan je discussiëren. Het Europese geproduceerde aantal liter wijn in 2024 is het laagste ooit in 60 jaar! Opbrengsten in de wijngaard daalden gevoelig door de effecten van klimaatverandering. Lagere voorraden dus dat geeft wel wat meer flexibiliteit om zich anders op te stellen, niet? Was dit dan eventueel een goed moment? Het stopzetten van EU subsidies om te destilleren sinds 2011 en het gedaalde verbruik bij consumenten doen echter geen deugd. Steeds stijgende kosten maar ook een drang naar minder alcohol wegen zwaar op de wijnomzet. Voorraden blijven te lang staan. En dat doet pijn. Te veel pijn.
Inspelen op de marktevolutie kan de uitkomst bieden. De sector hang al te lang vast in tradities. Veranderen, aanpassen en inspelen op wat er vandaag als wijntrends merkbaar is, daar zou Europa beter zwaar op inzetten. Als je een veldslag hebt verloren dan ga je toch werk maken van een nieuwe campagne en de troepen moed inspreken? Een verloren handelsoorlog mag toch best beantwoord worden door meer aandacht voor de eigen mogelijkheden. Stimuleer en ondersteun nieuwe business kansen in wijn, help met concrete innovatieprogramma’s, draag bij aan het openen van nieuwe markten, faciliteer de verkoop binnen de eigen Eurozone door fiscale ingrepen en roep zo luid mogelijk dat we veel meer van Europese wijn moeten genieten door de verhalen van al die enthousiaste wijnstreken en wijnmakers te delen. Analyseer waar de markt naar toe gaat op vlak van wijnstijlen, gevraagde informatie, consumptiewijze, verpakkingen en innovatie. En draag daar een serieuze Europese steen aan bij, tante Ursi, in plaats van ons te schikken in een compleet uit de lucht gegrepen tarief en te wachten wie als eerste gaat bloeden.
Klik hier om alles te lezen over de wijntrends 2025.
Wijnbeleving
Het helpt zeker om meer focus te leggen op de Europese wijnproductie. Kan het kwaad om wijnen uit Frankrijk weer onder de aandacht te brengen? Om Spanje en Italië inzake wijnkeuze de voorrang te geven op wijnen van buiten Europa? Natuurlijk, de manier waarop wij, consumenten, met wijn omgaan is drastisch aan het veranderen. We drinken veel minder alcohol en zeker minder wijn. Jongere generaties zijn bewuster dan ooit bezig met wat ze in hun mond steken, zowel voor hun gezondheid als voor het klimaat. Alternatieve verpakkingen voor glazen flessen maken opgang maar hun aandeel is nog veel te klein. Alcoholvrije of alcoholarme wijnen zijn sterk in opmars, net als biologisch, natuurlijk of biodynamisch geproduceerde wijnen. Er is een duidelijke trend richting kwaliteit boven kwantiteit, met eveneens een groeiende interesse in de herkomst, het ’terroir’ en het verhaal achter de fles. Wijn is een product dat meer vakmanschap en informatie verdient. Als die met passie gedeeld worden dan stijgt instant het wijnplezier van de klant.
Daar dient de wijnsector op in te spelen. Daar kan Europa een deel van zijn miljarden, nu onder de dwang van een tirannieke clown toegezegd, aan spenderen. Wijn is steeds vaker een vorm van culturele expressie of educatieve beleving, eerder dan een puur recreatief genotsmiddel. Proeven in plaats van drinken wint aan terrein. Het stelt ons in staat om te genieten van wijn zonder overmatige alcoholinname. Analisten verwachten nog steeds een jaarlijkse groei van meer dan 11% van het wijntoerisme in Europa. Die markt zou goed zijn voor zo’n 52 miljard euro omzet. Op jaarbasis hebben we het dus over bijna 6 miljard. Dat is al driekwart van de totale actuele export naar de Verenigde oligarchische Staten. Wijnproeverijen en tours vertegenwoordigen daarin het leeuwendeel van de omzet. De trend naar meer gestructureerde en thematische wijnbelevingen weerspiegelt een bredere verschuiving in consumentengedrag. Ook de evolutie naar wijnen per glas in de horeca staat nog maar in z’n kinderschoenen. Wijn proeven vermindert gezondheidsrisico’s en vergroot tegelijk de waardering. Het is niet alleen een zintuiglijke ervaring maar ook een intellectuele reis. Genieten zonder overdaad, leren zonder schade.
Daarnaast staan verpakkingen en de manier waarop we wijn transporteren aan de vooravond van een gigantische omwenteling. Financier vanuit Europa de transitie naar andere wijnverpakkingen, moedig wijncommunicatie weg van de klassieke manier aan en ondersteun zonder schrik nieuwe wijnbenaderingen zoals no- en low alcohol of wijn maken zonder niet-noodzakelijke interventies. Maar heb eveneens oog voor nieuwe technieken die wijn produceren veiliger en efficiënter maken. Ondersteun innovaties die de wijnsector financieel sterker maken. Help wijnbedrijven om de omslag te maken van wijn drinken naar genieten van wijn op een verantwoorde manier. Of nodig dankzij een door Europa gefinancierde campagne Average Joe uit om hier de lekkerste wijnen te proeven. En als niets nog helpt, wees dan niet bevreesd om te investeren in een grondige conversie. Wijnbouw is onderdeel van de landbouwsector. Die kent, zoals iedereen weet, haar uitdagingen en tegelijkertijd is er genoeg bewijs geleverd dat onze afhankelijkheid van de aanvoer buiten Europa te groot is. Er zijn, veel te snel samengevat, maar 2 werkbare oplossingen: schaalvergroting en natuurinclusieve gemengde landbouw aangepast aan de lokale voedselbehoeften. Ook voor wijnbedrijven een overweging als Europa steun levert.
Vijftien procent is een getal. Als alcoholgehalte zit je met een wijn die voor sommigen al te zwaar wordt. Als importheffing is het echt nergens op gebaseerd maar zit je wel voor velen met een te zware prijsstijging. Voor Europa is het een ‘suppositoire’ waar haast niets tegenover staat. Maar alleen al 15% van 600 miljard zou als investering in de wijnsector zeker een verschil maken. Niet op korte termijn, dat is waar. Het is maar hoe je het bekijkt.
