中国葡萄酒
Hoe zeg je wijn in het Chinees? “Jiu” (Spreek uit “Tsjie-oew”).
De Han-dynastie en de Zou-dynastie
Zo ongeveer 500 v.Chr., in de tijd van Confucius, werd er misschien al wijn verbouwd in China. Daarvoor, tijdens de Tang dynastie, werd er wellicht wijn geïmporteerd, aan hoge prijzen, uit wat vandaag Oezbekistan is. Dit heeft waarschijnlijk geleid tot wijnbouwexperimenten in die periode Uit oude literatuur weet men in ieder geval zeker dat generaal Chang Chien tijdens de Han dynastie tussen 136 en 122 v. Chr. zaadjes van druiven meebracht en deze liet planten in Xinjiang en Shanxi. Vooral de wijnbouw in Shanxi bloeide verder na het stopzetten van de import van wijnen door een conflict met de toenmalige centraal Aziatische landen.
Iets later werd er ook wijn gemaakt van de in het wild groeiende vitis Thunbergii in de provincie Shandong ten Noorden van Shangai. Tegelijkertijd werd er toen wijn gemaakt van rijst en van tarwe die respectievelijk ‘jiu’ en ‘li’ werden genoemd. Eigenlijk zijn dit eerder biersoorten dan wijnvarianten gezien het op granen gebaseerde gistprocessen zijn. In de latere Zou dynastie werd het drinken van wijn geformaliseerd en ontstonden er allerhande strenge regels over hoe je wijn bij de maaltijd hoorde te drinken. Uit die tijd stammen de meeste bronzen -, houten – en aardewerk glazen, kommen en flessen om wijn mee te serveren en te drinken.
Internationale invloeden
Doorheen de geschiedenis bleef de wijnbouw bestaan in China. In 1892 kwam een officier uit de Qing regering terug naar China en richtte er het Chang Yu wijnhuis op Yantai waarbij hij maar liefst 150 vitis vinifera rassen uit Europa meebracht en aanplantte. Tijdens de Duitse bezetting van het Noorden van China werd het Qingdao wijnhuis opgericht door Duitse immigranten. Franse katholieken in China startten met het Shang Yi wijndomein en Japanse bezetters stampten de Tubg Hua ‘winery’ uit de grond in Jilin. Al deze wijnen werden toen voornamelijk gemaakt voor de buitenlanders in China.
Vanaf 1949 ging de overheid zich moeien met de wijnbouw en werden de wijnbedrijven uitgebreid. Om economische redenen werd toen massaal gestart met het vermengen van wijn uit druiven met water en gefermenteerde granen. Ook kleur- en smaakstoffen werden rijkelijk toegevoegd. Daarom staat het woord ‘jiu’ in China eigenlijk voor elke drank waar alcohol in zit. Heel moeilijk dus om te weten wanneer het over ‘echte’ wijn gaat. Vandaag de dag doet men die moeite wel en heet wijn van druiven ‘putaojiu’. Na 1979 werden ook buitenlandse wijnbedrijven toegelaten.
China heeft zich in de afgelopen twee decennia ontpopt als een serieuze speler op de internationale wijnmarkt. Waar het land ooit voornamelijk bekend stond om rijstwijn en fruitwijnen, heeft het in rap tempo een reputatie opgebouwd als een producent van kwaliteitswijnen die kunnen concurreren met de beste uit Europa en de Nieuwe Wereld. Vijf regio’s springen eruit als vooraanstaande wijnstreken: Ningxia, Shandong, Yunnan, Hebei en Xinjiang. Elk met een uniek terroir, eigen druivenrassen en een stijl die de Chinese wijnidentiteit vormgeeft.
Ningxia: het beloofde land voor Chinese rode wijnen
Gelegen in het noordwesten van China, langs de uitlopers van het Helan-gebergte, heeft Ningxia een terroir dat vaak wordt vergeleken met Bordeaux. Het klimaat is continentaal met grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht, wat de druiven een uitstekende zuurgraad en aromatische complexiteit geeft. De droge omstandigheden minimaliseren de druk van schimmelziekten, terwijl de rivier de Gele stroom de nodige irrigatie biedt.
De bodem in Ningxia bestaat voornamelijk uit zanderige leem met kalkrijke onderlagen, wat de drainage optimaliseert en de wijnranken dwingt om diep te wortelen.
De regio is vooral bekend om zijn krachtige cabernet sauvignon-wijnen, die worden gekenmerkt door rijpe zwarte bessen, stevige tannines en een opmerkelijke mineraliteit. Ook cabernet gernischt, een druif met een mysterieus verleden en nauwe verwantschap met carménère, floreert hier goed. Producenten zoals Helan Qingxue en Silver Heights hebben internationale faam verworven en bewijzen dat Ningxia de toekomst van Chinese kwaliteitswijn is.
Shandong: de oudste en grootste wijnregio van China
Aan de oostkust van China, op het Shandong-schiereiland, ligt het epicentrum van de Chinese wijnproductie. Hier werd al in de late 19e eeuw door Europese missionarissen wijn verbouwd. Tegenwoordig is de regio verantwoordelijk voor meer dan 40% van de nationale wijnproductie. Het maritieme klimaat van Shandong, met invloeden van de zee, zorgt voor een gematigde temperatuur en een lang groeiseizoen. Dit biedt ideale omstandigheden voor zowel rode als witte druiven. Cabernet sauvignon en merlot zijn de dominante rode variëteiten, terwijl chardonnay en riesling uitstekende witte wijnen opleveren.
De belangrijkste uitdaging voor wijnmakers hier is de hoge luchtvochtigheid, die schimmelziekten in de hand werkt. Innovatieve wijnbouwtechnieken en moderne keldertechnologieën hebben echter geholpen om consistente kwaliteitswijnen te produceren. Grote spelers zoals Changyu en Domaine de Long Dai, een project van Château Lafite Rothschild, hebben de regio op de internationale wijnkaart gezet.
Yunnan: het hoogland van elegantie
In het uiterste zuidwesten van China, in de uitlopers van het Himalayagebergte, vinden we Yunnan: een regio die op grote hoogte wijnen produceert. De wijngaarden, gelegen tussen de 1.500 en 2.600 meter boven zeeniveau, profiteren van de koele nachten en intense zonneschijn overdag. Hierdoor ontwikkelen de druiven een diepe kleur en een elegante structuur, met behoud van frisheid en finesse.
De bodem bestaat grotendeels uit leisteen en kalksteen, wat bijdraagt aan de mineraliteit van de wijnen. Hoewel cabernet sauvignon hier een belangrijke rol speelt, zijn er ook experimenten met syrah, petit verdot en inheemse druivenrassen. Wijnen uit Yunnan worden geroemd om hun verfijnde balans en aromatische complexiteit. Het iconische wijnhuis Ao Yun, eigendom van luxeconglomeraat LVMH, produceert enkele van de meest gewilde Chinese wijnen en heeft wereldwijd de aandacht getrokken van verzamelaars en sommeliers.
Hebei: de wijnregio van Beijing’s achtertuin
Hebei, strategisch gelegen rondom de Chinese hoofdstad Beijing, heeft zich ontwikkeld tot een centrum voor zowel commerciële als ambachtelijke wijnproductie. De regio herbergt enkele van China’s grootste wijnproducenten, waaronder Great Wall, een van de meest herkenbare wijnmerken in het land. Het klimaat is continentaal met hete zomers en ijskoude winters, waardoor wijnstokken vaak moeten worden begraven om te overleven.
De bodems zijn gevarieerd, met een mix van zanderige en kleihoudende grond die goed draineert. Cabernet sauvignon, merlot en marselan worden hier op grote schaal verbouwd. Opmerkelijk is ook de inheemse longyan-druif, ook wel bekend als Dragon Eye, die lichte en fruitige witte wijnen voortbrengt. Hoewel Hebei vaak wordt geassocieerd met massaproductie, komen er steeds meer boutique-wijnhuizen op die zich richten op terroir-expressie en kleinschalige premiumproductie.
Xinjiang: de woestijnwijnen van China
Xinjiang, de grootste en meest westelijke wijnregio van China, is een regio met extreme omstandigheden. De zomers zijn snikheet, met temperaturen die gemakkelijk boven de 40 graden Celsius uitkomen, terwijl de winters streng en droog zijn. Ondanks deze uitdagingen is Xinjiang een historisch belangrijke wijnregio, met een wijntraditie die teruggaat tot de oude Zijderoute.
De regio wordt gekenmerkt door alluviale bodems met een hoog zandgehalte, wat zorgt voor een uitstekende drainage. Dit dwingt de wijnstokken om diep te wortelen, wat resulteert in intense en geconcentreerde wijnen. Xinjiang is met name bekend om zijn zoete wijnen, gemaakt van de lokale museles-druif, maar ook robuuste rode wijnen van cabernet sauvignon en syrah doen het hier goed. Een interessante ontwikkeling is de groeiende interesse in biologische en biodynamische wijnbouw, mogelijk gemaakt door de relatief schone lucht en de afwezigheid van grootschalige vervuiling.
China als wijnland van de toekomst
China’s wijnindustrie bevindt zich op een keerpunt. Waar het land ooit werd gezien als een exotische nieuwkomer, bewijzen de bovengenoemde regio’s dat Chinese wijn inmiddels een serieuze rol speelt in de internationale wijnwereld. Met terroirs die zich kunnen meten met gevestigde Europese regio’s, een steeds verfijnder wijnmaakproces en een groeiende markt voor premiumwijnen, is het slechts een kwestie van tijd voordat Chinese wijnen een vaste plek innemen op de tafels van toprestaurants en in de kelders van verzamelaars wereldwijd.
Voor de avontuurlijke wijnliefhebber die de horizon wil verbreden, zijn de wijnen van Ningxia, Shandong, Yunnan, Hebei en Xinjiang zonder twijfel het ontdekken waard.