Eilandwijnen? Is dat een proefthema? En hebben eilandwijnen iets gemeen of iets speciaal? Wel ja. Eilanden hebben allen hun specifieke klimatologische omstandigheden en vaak een bijzondere grondstructuur. Beiden hebben hun invloed op de wijn. En soms ook hun geschiedenis. Is dat dan anders dan wijnen van op het vasteland? Soms wel en soms niet. Maar het is gewoon leuk om bij elk eiland even stil te staan aan de hand van een lokale wijn. En dat is nu net wat we onlangs bij Oenotopia deden. We proefden 7 eilandwijnen.
Verenigd Koninkrijk
In het zuiden van Engeland treffen we een streek aan die reeds lang gekend staat voor zijn lage neerslaghoeveelheid. In een regenachtig land als het Verenigd Koninkrijk is dat al een hele uitzondering. De bodem is er rijk aan kalk. Dat zachtere klimaat en de ideale bodem voor druivenstokken levert mooie wijnen op. En die wijnen worden door het opwarmende klimaat steeds rijper. Met fijnere wijnen als gevolg. Natuurlijk zitten we nog op een redelijk hoge breedtegraad dus veel zuren zijn standaard in de aldaar gemaakte wijnen. Net daarom zijn witte wijnen en vooral schuimwijnen er in trek. De wind zorgt er als een soort van frisse haardroger voor dat de druiven weinig schimmelziektes krijgen als het dan toch al eens enkele dagen regent.
In Hampshire ontdekken we het bekende Hattingley Valley domein. Eigenaar Simon Robinson gooide het roer om en specialiseerde zich in Engelse schuimwijnen. Het doel is om wijnen te maken die typisch Engels zijn en wedijveren met de beste Champagnes. Zijn blanc de blanc ‘sparkling wine’, gemaakt van Chardonnay, heeft aroma’s van appel, mandarijn en brioche. Het kleine beetje restsuiker rondt de scherpe kantjes van de citroenfrisse zuren af. De afdronk is gemiddeld en blijft ook herinneren aan de frisheid die deze schuimwijn kenmerkt.
Mornington Peninsula, Australië
Als je Australië als een heel groot eiland beschouwt, dan hebben we het hier over een eilandwijn. Als we vanuit Sydney naar het uiterste zuiden afzakken dan komen we in Mornington Peninsula wat dan eigenlijk een schiereiland is. We bevinden ons in Victoria. Mornington Peninsula is een wijngebied waar de oceaan zorgt voor een ‘very cool climate’. De alomtegenwoordige zon maakt dat de druiven mooi fenolisch rijp worden zonder te veel problemen. Wind en warmte zijn ook de behoeders van vervelende schimmelziektes. En de koelte van de oceaan maakt dat de suikers zich langzaam vormen met behoud van een voldoende zuurtegraad. Met andere woorden is deze regio met uitstek geschikt voor druiven uit koude klimaten.
Chardonnay bijvoorbeeld van Kooyong Wines. De Clonale Chardonnay 2017 wordt op biologische wijze gemaakt op dit domein uit 1996. Zowat alles wordt er met de hand gedaan en het vinificatieproces berust geheel op zwaartekracht. Met lokale gisten gaat de wijn fermenteren in Franse barriques waar hij vervolgens 11 maanden in verblijft. Hier geen extra romigheid in de wijn door ‘bâttonage’ en ook geen klaring. Alles dus zo natuurlijk mogelijk. Dat ruikt in deze wijn naar boter, gele appel, toast en fumé. Dit is een krachtige wijn met zuren die in evenwicht zijn met de molligheid en het fijne fruit in de wijn. Het gebruik van hout valt nogal op en drijft mee in de gemiddelde afdronk van deze gastronomische witte wijn.
Marlborough Valley, Nieuw-Zeeland
Tot voor 1973 werd er enkel wijn gemaakt op het Noordelijke eiland van Nieuw-Zeeland. Tot er in het noorden van het zuidelijke eiland, in Marlborough, Sauvignon Blanc werd aangeplant en deze enkele jaren later een immens succes werd. In dat gebied valt er heel weinig regen en is er veel zon. Daar in dat bergachtige gedeelte van het eiland zorgt de wind voor de noodzakelijke verkoeling maar ook de hoogte van de bergen werkt mee aan het behoud van frisheid in de druiven. We zitten hier dan ook aan de voet van de Nieuw-Zeelandse Alpen.
In Warou Valley vinden we het domein Spy Valley, een naam die is ontstaan door de vele ‘spionnen’-buurtbewoners die kwamen gluren bij het bouwen van deze ‘winery’. De Pinot Noir 2019 valt meteen op door zijn mooie typische frisse geuren van aardbei, framboos en snoepjes aangevuld met wat grondgeuren. Het eilandklimaat heeft gezorgd voor rijpe druiven die een wijn opleveren met rijpe tannine, veel fraîcheur en vol rood fruit in de smaak. Dit is Pinot Noir ‘pur sang’. De typiciteit van de rijpe versie van deze complexe druif vinden we terug in een pretentieloze goed gestructureerde sappige wijn met een gemiddelde afdronk.
Tenerife
Wie al eens op vakantie was op Tenerife zag misschien al een lokaal wijndomein. En vroeg zich misschien af of die wijn wel lekker is? Op dit Canarisch eiland zorgden de Spanjaarden reeds in de 15de eeuw voor de aanplant van wijnstokken. En wijnstokken zijn daar zeer oud want op diverse plaatsen staan nog ongeënte wijnstokken die geen last hadden van de druifluis einde 19de eeuw. Voor de kust van Marokko is het warm, zeer warm zelfs. Maar de hoge temperaturen door de constante zonneschijn bereiken zelden al te hoge toppen door de afkoeling van de zee. Ook in het Zuiden van het eiland waar het doorgaans wat warmer is. De bodem is vulkanisch. Fiets de Teide maar eens op dan weet je meteen waarom. Dat betekent een ideale afwatering bij eventuele regens en bovenal veel mineralen die als gevolg van het groeiproces door de fotosynthese van de wijnstok indirect hun weg vinden naar de druif.
Bij Vinatigo maakt Jesus Mendez een DOP Islas Canarias Tenerife met de lokale Listan Negro druif op basis van ongeënte wijnstokken van meer dan 100 jaar oud. Dat soort behoud van authentieke druiven tref je wel vaker aan op eilanden. Deze wijn van jaargang 2019 smaakt fris met rijpe tannine in een bed van rijp rood fruit afgewerkt met een mooie vleug vanille. Dit is een mondvolle vlezige wijn die eerst fruitig en snoeperig is en eindigt in een vruchtenkorf-afdronk met een duidelijke zoute toets. De geur van deze wijn is sexy, tenminste als je dan denkt aan zwoel en snoeperig. Na walsen merk je al snuivend iets op dat doet denken aan bramen, pruimen en een scheutje balsamico. Een goede wijn als je van fruitige, speelse, speciale en technisch zeer goed gemaakte wijn houdt.
Sicilië
Nog meer vulkanische bodem vind je op SicilIë. De Etna domineert daar het landschap. Hier zien we echter heel duidelijk de zwarte lavagrond die dateert van de, relatief gezien, recente uitbarstingen. Ook al ligt de zee hier uiteraard rondom het eiland, toch is het de hoogte van de flanken van de Etna die voor verkoeling van de wijnstokken zorgt. De gemiddelde temperatuur is hier zelfs 4 à 5°C lager dan aan de kust. Met de opwarming van de aarde legt men nu volop op de noordflank van de vulkaan wijngaarden aan. Als resultaat krijgen we wijnen met beduidend minder alcohol en dat bovendien van authentieke druiven.
Wijndomein Tenuta di Fessina ligt op zo’n 670 meter hoogte. Hun wijn, de Etna Rosso Erse is een DOC Etna gemaakt van 80% Nerello Mascalese en 20% Nerello Cappuccio. Silvia en Roberto Maestrelli kochten dit wijnhuis in 2005 en vroegen meteen topwijnmaker Federic Curtaz, bekend van bij Gaja, om de vinificatie voor zijn rekening te nemen. De 2020 Etna Rosso Erse laat geuren van aardbeien, bosbessen, zoethout en specerijen uit het glas opstijgen. Het is een wat vlezige wijn met gerookte toetsen, zeer mooie tannine in evenwicht met de zuren. Het fruit in de smaak is heel fijn en het geheel eindigt in een lange afdronk. Finesse in het glas!
Sardinië
Als je op Sardinië een plekje aan de kust vindt voor je wijngaarden dan heb je enige verkoeling. Anders moet je de hoogte opzoeken in het bergachtige gedeelte in het Noorden. Hier zijn al sporen van wijnbouw aangetroffen van tijdens de bronstijd. De lokale blauwe druifheld is hier de Cannonau. Arrogante Fransen dachten vaak dat dit de Grenache was die aldaar aangeplant werd lang geleden. Nu blijkt echter dat Cannonau de oorspronkelijke druif is die zijn weg gevonden heeft naar Frankrijk maar ook naar Spanje waar hij Garnacha genoemd wordt.
De DOC Cannonau di Saredegna riserva Arborè van Gabbas is een dieprode wijn die ruikt naar zwart fruit; kruiden, pruimen; drop, zwarte kersen en zelfs chocolade verrijkt met een beetje peper. Ronde tannine omgeven van mondvullend zwart fruit wordt aangezet met een frisse zure toets die de krachtige romige smaak vergezelt tot in de lange afdronk. Dit wijndomein ligt in het nogal woeste berggebied Barbagia. De 20ha wijngaarden van Giuseppe Gabbas liggen in de uitlopers van het Olienagebergte.
Mallorca
De Romeinen zijn in Mallorca geraakt en hebben er een tijdje de wet gespeld. Dat kan helaas ook van de druifluis gezegd worden want die heeft daar ook huis gehouden. Helaas bleven er na het rooien van de wijnstokken amper wijnstokken over. Het zijn de toeristen die voor een heropleving van de wijncultuur hebben gezorgd. Dit eiland in de Balearen, ten Oosten van Spanje, heeft een kalkrijke bodem, geen al te extreme temperaturen en extra verkoeling door de zee. Alles wat een wijndruif nodig heeft dus. De heraanplant na de phylloxera bracht dan ook vele diverse druivensoorten.
In 1994 realiseerden enkele vrienden het idee op een topwijndomein op te richten. Anima Negra werd geboren. Om goede namen voor hun cuvée’s te bedenken, hadden ze blijkbaar weinig tijd. De 2de wijn heet namelijk simpelweg AN/2. Simpel is echter niet de samenstelling van deze blend. Hij is gemaakt van 60% Callet, 20% Mantonegro, 15% Syray (die zit niet in de eerste wijn van dit huis) en 5% Fogoneu. Allemaal typische lokale rassen op de Syrah na dan. De wijn rijpt 13 maanden in 70% Franse – en 30% Amerikaanse eiken vaten. Deze kersrode heldere wijn heeft een boeiende neus van rood en zwart fruit met ook kruiden, bloemen en vanille. In de smaak valt deze wijn op door zijn enorme frisheid. De vele zuren dragen de wijn top op het einde. Medium-bodied stijl met zeer goed geïntegreerde tannine en een fijne lange afdronk.
Eilanden zijn leuk. Meestal vlieg je er naar toe en zie je tijdens het landen al de specifieke geografie. Eens geland voel je de warmte, merk je de invloed van de zee en wappert de wind door je haren. Dan zie je de bodem, het reliëf en de kleur van de grond. Je let op de wijngaarden, je ziet de druiven en maakt een praatje met de mensen. En met wat geluk krijg je een lekker glas wijn. Een wijn die de kenmerken van het eiland tevoorschijn tovert. Dan merk je dat eilandwijnen best wel bijzonder zijn. En je geniet, een beetje meer bij elke slok.