Als wijngenieter geef je soms veel geld uit aan een fles in de hoop dat die investering ook de moeite waard is. Het bedrag dat je spendeert, wil je terugvinden in smaakgenot. Niet alleen is de vraag of dat altijd zo is maar meer nog of er een relatie is tussen de prijs van die fles wijn en haar kwaliteit. Maar hoe bepaal je de kwaliteit van een wijn? En is die betere kwaliteit dan ook altijd lekkerder? Is er een verband tussen wijnkwaliteit, je eigen smaakoordeel en de prijs van wijn? En wat is het verschil tussen goedkope en dure wijn?
Hoe komt de prijs van een wijn tot stand?
Een hele lijst van factoren heeft zijn invloed op de prijs van wijn. Iedereen begrijpt het verschil tussen machinaal oogsten van dicht op elkaar staande druivenstokken in een wijngaard met hoge opbrengst en een oude wijngaard waarvan de enkele trossen aan de ver uit elkaar staande stokken met de hand geplukt worden. Als dit dan ook nog eens op een steile helling gebeurt of op geheel biologische wijze dan is er een groot verschil in kosten. Het werk en de kosten in de wijngaard vertalen zich naar een kiloprijs voor de druiven. Voor een fles wijn is ongeveer 1,2kg druiven nodig.
Vervolgens duiken we in de wijnkelder waar de wijnboer werkuren en materialen dient te rekenen om zijn wijn te maken. Eiken vaten zijn een extra kost en lange rijping of speciale technieken moeten ook gefinancierd worden. Daarna kosten flessen, kurken, capsules en etiketten best veel geld en dat komt bovenop het budget voor het bottelen van de wijn. In al deze stappen maakt de wijnmaker belangrijke keuzes die te maken hebben met de stijl van zijn wijn en de gewenste uitstraling. Er is dan nog geen fles verkocht en nog niets geleverd. Commerciële inspanningen, logistiek en verpakking zijn dus de volgende kostenposten.
Voorgaande keuzes hebben allemaal hun directe impact op de uiteindelijke kostprijs waarop de producent dan zijn winst dient te berekenen. Hij kan gaan voor een winst die noodzakelijk is om zijn bedrijf leefbaar te houden. Indien de wijn een hele goede reputatie heeft, mag de vraagprijs gevoelig verhoogd worden. Dit is misschien extra winst maar is eventueel nodig om de reclamecampagnes te betalen, het dure kasteel te financieren of de aandeelhouders een dividend te gunnen. Misschien moet de wijnmaker nog investeringen doen om zijn wijn succesvol aan de man te brengen.
Nadat het wijndomein een faire prijs voor zijn wijn bepaald heeft, gaat de agent of distributeur de wijn doorverkopen. De wijn kan ook rechstreeks aan de retailer geleverd worden. De winst die men maakt in de vervolgstappen van deze wijnketen komen bovenop de kost van de wijn. Reken daar dan nog de BTW bij om aan de uiteindelijke prijs te komen die wij als consument voor een fles wijn betalen. Kunnen we een inschatting maken van al deze kostprijselementen? En waar zijn de verschillen tussen basiswijnen, wijnen uit de middenklasse en de premium wijnen?
Op basis van diverse gesprekken met wijnbouwers doorheen Frankrijk, aangevuld met gegevens uit de ‘Référentiels Technico-Economique’ van de Franse Chambres d’Agriculture en de eigen professionele informatie op vlak van transportkosten en verpakkingsprijzen, maken we onderstaande vergelijking. Dit is geen exacte wetenschap want doorheen streken en wijnproducenten in Frankrijk variëert dit. En meer nog als men naar dezelfde kostcomponenten in andere landen gaat kijken. Wel geeft het een idee hoe de prijssegmenten in wijn zijn opgebouwd. Hier houden we geen rekening met de speculatieve – of cultwijnen die soms voor vele duizenden euro’s verkocht worden.
Proef je het verschil tussen goedkoop en duur?
Goedkoop en duur zijn uiteraard relatieve begrippen. Elkeen heeft zijn referentiekader en budget. Op basis van wat we zelf vaststellen in de Belgische en Nederlandse markt, en verwijzend naar de kostprijsvergelijking hiervoor, kunnen we stellen dat goedkope wijnen ergens tussen de €5 en de €12 verkocht worden en dure vanaf pakweg €30 en meer. Daartussen zit het middensegment. Een prijsindeling waar menig wijnconsument in de lage landen na het inflatiejaar 2023 wellicht akkoord mee zal gaan.
Dat geeft ons volgend prijsoverzicht:
- Goedkope wijnen: tot €12
- Gemiddeld geprijsde wijnen: van €13 tot €29
- Dure wijnen: vanaf €30
Proef je dan echt het verschil tussen goedkope en dure wijn? We doen de test en zoeken de extremen op. Geen wijnen uit het middensegment op de proeftafel maar 3 goedkope wijnen naast 3 dure wijnen en dat op basis van dezelfde herkomst. Aan de hand van de Oenotopia degustatiefiche evalueren we elke blindgeproefde wijn waarbij we de meeste aandacht schenken aan 4 elementen die ons helpen een uitspraak te doen over de kwaliteit van de wijn. Geurcomplexiteit is het eerste element. Ruikt de wijn enkelvoudig of bemerken we meerdere geuren die misschien wel evolueren in het glas?
Op dezelfde manier analyseren we tijdens het proeven de aromacomplexiteit als tweede onderdeel van de kwaliteitsbeoordeling. Meteen daarna letten we op de structuur van de wijn. Is er een evenwicht tussen zuur en fruit? En hoe is de combinatie met de tannine in rode wijn? Wat is de kwaliteit van de tannine en hoe zit het met de afdronk? Tenslotte evalueren we de finesse van deze wijn waarbij de al dan niet fijne smaak van het fruit meespeelt naast het mondgevoel. Dat werkt goed en dus wordt elke wijn organoleptisch gescoord aan de hand van deze 4 kwaliteitsdomeinen.
Het resultaat oogt misschien niet erg verrassend maar een selectie van uitersten leert wel dat complexiteit en finesse de duidelijkste weergave zijn van prijsverschillen. Ver weg van de grote plas aan middenklasse wijnen, proef je wel degelijk het verschil tussen goedkoop en duur. Dure wijnen onderscheiden zich met name door meer complexiteit in geuren en aroma’s en door een meer verfijnde structuur. Maar dat zegt natuurlijk nog niets over persoonlijke smaakvoorkeur.
Is dure wijn altijd lekkerder?
Wijnliefhebbers kunnen fijne complexe wijnen wel appreciëren. Complexiteit en finesse van wijnen stijgen naarmate men meer geld uitgeeft aan wijngaard en kelder. In principe zou zo’n wijn dan ook lekkerder moeten zijn dan een basiswijn zonder smaaknuances. Toch is het niet zo eenvoudig. Er zijn nu eenmaal liefhebbers van instapwijnen waar vaak de fruittonen de bovenhand hebben. Niet iedereen apprecieert de structuur en smaak van wijnen die vatrijping kregen en evenzo voor bewaarwijnen waarvan de tannine in hun jeugd nog zeer merkbaar is. Proeven is de boodschap. Want iedereen heeft zijn eigen favoriete wijnstijl.
In het laagste wijnsegment vallen heel lekkere wijnen te ontdekken. Een mooie wijnverrassing heb je bij een uitmuntend smakende wijn in het gemiddelde prijssegment. Hopen maar dat die dure wijn heel erg je voorkeur geniet en dan is proeven ook een wijze raad. Mogelijks past die complexe topwijn niet bij je smaakprofiel en verkies je een eenvoudigere andere wijnsoort. Algemeen gesproken kan men wel stellen dat de kwaliteit van wijn stijgt met zijn prijs. Althans tot pakweg €45 want daarboven is het arsenaal aan mogelijkheden uitgeput en neemt de wet van vraag en aanbod het over. Misschien moet het dure wijnkasteel betaald worden, zijn de aandeelhouders blij met een extra hoge winst of hebben beleggers of verzamelaars hun oog laten vallen op die unieke fles.
In de lijst van de 50 duurste wijnen ter wereld van prijsvergelijkingssite Wine Searcher staan opvallend veel bourgognes. De duurste wordt gemiddeld voor 46.000 dollar verkocht en een riesling van Egon Mueller is de enige wijn in de top 10 die niet uit de Bourgogne komt. Recent kwam de Bordeaux wijn Liber Pater van wijnmaker Loïc Pasquet in het nieuws. Voor deze Graves tel je 35.000 euro neer. Het magazine Sabato maakte vervolgens een mooie reportage over dit onderwerp. Volgens wijninvesteringswebsite Vinovest is Château Lafite Rotschild 1869 de duurste wijn met een prijs van boven de 200.000 dollar. In hun lijstje van de 25 duurste wijnen van 2023 vind je veel bourgognes naast nog Château Yquem en de Amerikaanse Screaming Eagle Sauvignon Blanc.
Het oog proeft ook mee. Talrijk zijn de experimenten waarbij dezelfde wijn aan 2 groepen mensen werd gegeven waarbij de ene groep de wijn in een goedkoop ogende fles kreeg en de andere groep dezelfde wijn uit een exclusief ogende fles mocht schenken. De tweede groep beoordeelde de wijn beduidend beter. Bij Oenotopia deden we een vergelijkbaar experiment waarbij een wijn van onder de €5 in een karaf werd uigeschonken terwijl deze in de hemel werd geprezen als een zeldzame wijn. Meer dan de helft scoorde de wijn heel erg hoog. Onze hersenen spelen ons dus zeker parten bij de wijnbeoordeling.
Voor elke gelegenheid is er een wijn. Soms vind je een basiswijn heerlijk of ontdek je een pareltje voor een gemiddelde prijs. Op een ander moment geef je met plezier veel geld uit aan een topwijn en geniet je misschien in gezelschap. Eten, temperatuur, je gemoedstoestand en vele andere factoren bepalen wat je dan goed vindt smaken. Hierbij worden we beïnvloed. Door kenners, door journalisten, door de uitstraling van een fles, door de reputatie van de wijnproducent en door de prijs van die fles wijn. Die prijs betaal je om lekkere wijn te drinken maar soms ook om net die ene zeldzame of speciale fles te kunnen ontkurken.
Er zijn wel degelijk verschillen tussen dure en goedkope wijnen. Vaak is er zelfs een verband tussen prijs en kwaliteit van wijn. Maar niet altijd. Onze hersenen spelen ons soms parten. De wetten van vraag en aanbod ook. En niet te vergeten je eigen smaakvoorkeuren. Het blijft dus altijd boeiend!