“Wat een wijn voor die prijs!” “Amai dat is lekker en dat voor maar 10 Euro.” “Ik wist niet dat dit verkrijgbaar was in Bordeaux”. “Echt een verrassing die wijnen aan dat prijsniveau”. “Waar is dat te koop want dit is prijs-kwaliteit heel interessant?” “Prachtige wijnen voor geen geld!”. Dat waren de reacties toen de verzamelde proevers van Oenotopia de betere betaalbare Bordeaux in rood proefden.
Kleine bedrijven dreigen failliet te gaan in een grootse wijnregio
Bordeaux heeft een probleem. Dat is een verrassende uitspraak als je denkt aan de grote bekende kastelen die topwijnen verkopen over heel de wereld. De kijk-eens-hoeveel-geld-ik-heb-kopers, de wijnbeleggers, de etikettendrinkers, de rijke Aziaten en de verzamelaars gooien met poen voor de klinkende namen. Maar de kleine onbekende familiebedrijven dreigen failliet te gaan.
Roemrijk, groots en impactvol mag je de geschiedenis van wijnen uit Bordeaux noemen. Het resultaat is een classificatie voor wijnen van de linkeroever uit 1851, een klassement van jaloerse wijndomeinen dat ‘cru bourgeois’ als naam heeft en een indeling voor Saint-Emillion die elke 10 jaar wordt herzien en evenveel keer tot rechtszaken leidt. En de doorsnee consument snapt er niets van maar kent wel de grote namen die hij onbetaalbaar vindt.
Velen van onze voorvaderen zetten ’s zondags steevast de betere Saint-Emillion op tafel. Ook Pomerol was in onze contreien een vaak geserveerde wijn voor als het echt goed moest zijn. In een tijd waarin de Engelsen gingen lopen met het gros van de top-chateaus op de linkeroever, zochten wij onze toevlucht tot de meer Merlot gebaseerde fluwelige wijnen van de rechteroever aan de Gironde. Goedkoop was het niet maar op feestdagen mocht het wel.
Wijncritici schreven de wijnen uit het hoogste segment naar ongekende hoogten en de prijzen volgden snel. En toen de hele Bordeaux regio internationaal veel aanzien had, surften alle sub gebieden en de meerderheid van de kleine bedrijven mee op het internationale succes. De markt was in de tweede helft van de vorige eeuw opgedeeld in Bordeaux-Bourgogne en wijnen buiten Frankrijk. Maar dat liedje bleef niet duren.
Niemand denkt aan Bordeaux als hij ‘lekker en niet duur’ wil
Eind jaren 1990 kende nog enkele topjaren voor Bordeaux met oogsten zoals in 1995 en 1996 en een hoogtepunt met de mythische jaargang 2000. Maar toen in 2010 andermaal de superlatieven werden bovengehaald, hadden grote wijnen uit Australië, Californië, Spanje, Italië en Zuid-Afrika hun opwachting al gemaakt. In de ‘slipstream’ volgden evenveel betaalbare buitenlandse alternatieven voor Franse wijn.
Kapitaalkrachtige Bordelese kastelen hielden stand maar kleine wijnbedrijven uit heel Frankrijk kregen concurrentie van goedkope, fruitige, lekkere toegankelijke wijnen met mooie etiketten en zonnige verhalen. Kleine familiale wijnmakers uit Bordeaux konden niet langer profiteren van de grote huizen. Consumenten hadden immers een gigantisch arsenaal aan alternatieven voor dezelfde, of zelfs een lagere, prijs.
Een regio als Languedoc, bijvoorbeeld, kon binnen zijn regelgeving en zijn klimaat nog zoeken naar een vergelijkbare zonnigere stijl om de strijd met de buitenlandse wijnen aan te gaan. Bordeaux kon dat niet binnen de contouren van zijn lokale druiven, klimaat en regelgeving. Een eerder als klassiek te omschrijven wijnstijl lag niet langer goed in de markt en ook lagere prijzen waren onvoldoende om klanten aan betaalbare Bordeaux te binden.
Diep in het kronkelige doolhof met verborgen wijnschatten
Het imago van Bordeauxwijnen wordt ook vandaag grotendeels bepaald door de internationaal gerenommeerde wijnen. Dat imago is klassiek en duur. De doorsnee wijndrinker denkt niet aan Bordeaux als hij ‘lekker en niet duur’ wil. De vraag naar de betere betaalbare Bordeaux blijft dus achter. En wijn maken in Bordeaux is kostelijk. Het verkopen van de wijnvoorraad is dus cruciaal voor kleinere domeinen om verder te investeren.
Bovendien is het maken van rood duurder dan wit door de lagere opbrengsten. Klimaateffecten maken het allemaal nog erger. Grote vorstschade, zoals in 2017 of 2021, heeft het rendement in die jaren gehalveerd. Extreme droogte is al even nefast. Minder wijn betekent minder geld en in een tijd van hogere energiekosten, stijgende personeelsuitgaven en duurdere flessen, kurken en capsules kunnen kleine huizen de rekeningen amper betalen.
Tijd dus om de betere betaalbare Bordeaux een hart onder de riem te steken. De fluwelige fruitigheid van de Merlot in combinatie met de kruidige kracht en structuur van de Cabernet Sauvignon en Franc eventueel aangevuld met de pittigheid van Petit Verdot en de aantrekkelijkheid van Malbec en Carmenère brengen mooie, goed gestructureerde wijnen voort. De mindere goden uit Bordeaux maken zeker wijn die menig liefhebber kan bekoren.
Oenotopia kreeg 7 betere betaalbare Bordeaux op de proeftafel:
Een snelle rondvraag leert dat zowat de helft van de Oenotopia proevers geregeld rode Bordeaux drinkt maar pakweg niemand koopt goedkopere Bordeauxwijnen. Het samen proeven van 7 betere betaalbare rode Bordeaux is dus een herontdekkingswijnreis weg van de geëffende met goud bezaaide paden maar diep in het kronkelige doolhof met vaak lang bestaande goed verborgen wijnschatten.
Welkom in een wereld waar weelde plaats maakt voor oprecht genot en waar marketing vervangen wordt door hardwerkend vakmanschap. Al proevend leert Oenotopia de verschillen tussen de kleigronden van de Libourne, de kiezels van de Médoc en de grind van de Graves. Maar vooral de kwaliteit van de geproefde wijnen, die allen tussen €8,90 en €14,90 kosten, is de rode draad van deze BBB degustatie; de Betere Betaalbare Bordeaux.
Château La Favière, Muse, Bordeaux Supérieur, 2018, €11,95
Je zou vandaag de dag maar een Russisch koppel in Frankrijk zijn … . Eigenaars Stanislav en Natalia Zingerenko laten geen kans voorbij om de oorlog tegen Ukraine te veroordelen. Ondertussen maken ze ook wijn op dit 21ha groot wijndomein. Grind en fijn zand op klei kenmerkt de bodem. Op basis van 60% Merlot, 30% Cabernet Franc en 10% Cabernet Sauvignon wordt de Muse gemaakt. Hij heeft 12 maanden gerijpt in cementen vaten. Als een matroesjka poppetje opent de neus zich met geuren van cassis, kreupelhout en rijpe bramen. Veel fruit in de mond met frisse zuren verpakt in stevige tannine die helaas wel eindigt met een groen bittertje. Niet slecht hoor maar het laatste poppetje was er helaas te veel aan.
Château Peybonhomme, Les Tours Le Charme, Bordeaux, 2018, €14,95
De familie Hubert heeft voor deze wijn de 2 Cabernets samen met Merlot en Malbec gevinifieerd. De druifjes komen van kleiachtige gronden met veel kalk uit de buurt van de gemeente Cars dichtbij Blaye. Na de gisting verblijven ze nog 2 jaar op Frans eik. Hier op de rechteroever van de Gironde wordt biodynamisch gewerkt. Dat levert een wijn op die zeker nog kan rijpen. De aroma’s hebben iets van rood en zwart fruit, vanille, fruitige aardbeisnoepjes, kruiden en wat tabak. Tussen de tanden gaan romige smaken met zwart fruit domineren. Zuren zijn er genoeg en de mooie tannine biedt voldoende weerwerk. Goed gemaakte fruitige wijn.
Château Beauvillage, Médoc, 2017, €11,75
Dit kleine famiiale kasteel maakt, met de hulp van 2 consultants, een houtgerijpte wijn op basis van 55% Merlot en 45% Cabernet Sauvignon. Dit is een soepele wijn waar cassis, bramen, vanille, drop, kruiden, geroosterde tonen en wat bosgrond uit het glas opstijgen na walsen. Rijpe tannine in balans met de frisheid en het mondvullende fruit maken van deze wijn een verleidelijk geheel waar je voor dit geld voluit en ongecompliceerd kan genieten. Goed en goed gemaakt. Meer valt daarover niet te zeggen.
Château des Gravières, Graves rouge, 2018, €8,89
Al 15 jaar hebben de gebroeders Labuzan het kleine wijnhuis van hun ouders overgenomen. Ze werken keihard en hebben zelfs meegeholpen aan de bouw van hun nieuwe kelder. Veel vakantie zit er dus niet in. Elke dag staat in het teken van de Graves wijn die ze willen maken om nu van te genieten of enkele jaren te laten liggen. Rijpheid is wat deze wijn kenmerkt. Het geconcentreerde fruit heeft iets van cassis, gekookte pruimen en bramen. Hierbij nog wat koffiearoma, kruiden en iets dat op aubergine lijkt. De Cabernets missen duidelijk hun effect niet op de 70% Merlot in deze wijn. Ook de tannine is rijp en dat zorgt voor een soepele, frisse en geconcentreerde smaak. Die mannen kunnen dus wijn maken en dat is knap voor die prijs.
Château Haut Queyran, Médoc, 2016, €12,50
Even ten Noorden van Saint-Estèphe hebben Laurent en Patricia Demarchi 15ha wijngaarden in een Château dat er totaal niet uitziet als een kasteel. Oorspronkelijk heette dit Domaine de Haut Brion … tiens, waar hebben we die naam nog gehoord? … maar de essentie ligt hier niet op bekende namen of protserige kastelen maar wel op de wijn. Met 60% Merlot – en 40% Cabernet Sauvignon druiven wordt hier sap omgetoverd tot subtiliteit. Heerlijke fijne fruitsalade van pruimen en zwarte bessen overgoten met pure chocolade, dropjes en wat koffie zijn een aankondiging van wat volgt. Fijne jonge tannine en mooie zuren omgeven het fruit dat we voorheen reeds konden ruiken. De afdronk is gemiddeld lang en een kleine minerale toets maakt het helemaal af. Voor dit geld ga je toch ver een zelfde kwaliteit moeten zoeken.
Château Mercier, cuvée Prestige, Côtes de Bourg, 2016, €12,49
Al 13 generaties maakt de familie Chety hier wijn op 23ha wijnvelden. Deze cuvée bestaat uit 45% Merlot en wordt voor de rest aangevuld met de gekende Cabernets en de Malbec. Hij is de trots van de familie en de druiven voor deze wijn komen van de beste percelen. Rijpen doet hij gedurende 12 maanden op gedeeltelijk nieuwe Franse eiken vaten. Dat geeft een donkere wijn met rijp rood fruit, cassis, bosgrond, koffie en vanille in de neus. Evenwichtig van smaak met fijne tannine en zuren. Nu nog krachtig maar dit kan dan ook een tiental jaren blijven liggen. Mooie, fijne, gedistingeerde wijn. Blind geproefd zouden we deze duurder inschatten. Njam!
Ronan by Clinet, Bordeaux, 2016, €10,95
Als de grote namen zich gaan moeien met de kleintjes dan maken ze eveneens betaalbare wijn. Château Clinet is verre van een prutser en besliste om een toegankelijke wijn te maken op het kasteel in Pomerol. Ronan is de voornaam van de eigenaar die zijn ‘grand vin’ een stuk boven de €100 verkoopt. Niet echt een familiehuisje met problemen dus. Deze Ronan by Clinet proefden we blind waarbij we ons afvroegen of bekende kastelen ook betaalbare wijnen kunnen maken. Verkopen zullen ze die zeker want hun naam en netwerk opent snel genoeg vele deuren. Deze budgetvriendelijke Clinet is grotendeels uit Merlot gecrëerd en riipt 12 maanden op ‘barriques’. Het resultaat is heel mooi en heeft veel finesse. Daar waar goedkope Merlot soms commercieel, zwoel en veel te gemakkelijk smaakt, heeft deze wijn een concentratie, diepgang, soepelheid en fraîcheur die meteen je aandacht opeist. De smaken hebben iets van laurier, zoethout, cassis, chocolade en pruimen. Dat ruik je ook en voeg daar gerust nog wat bramen, kersen en kruiden bij. Ja hoor, ook groot geld kan betaalbaar steengoed spul maken.
Wie wil mee op zoek naar de vele Bordelese families die jaar na jaar topprestaties leveren?
Zoeken en proeven van betaalbare Bordeaux loont! Met wat aandacht, interesse en een bescheiden budget kan je leuke, lekkere en prachtige wijnontdekkingen doen. Een voorselectie van 7 wijnen bij Oenotopia gaf, naast veel gespreksstof, nieuwe inzichten en heuse pareltjes. De betere betaalbare Bordeaux verdienen beter. Ze moeten niet proberen in de schijnwerpers van de grote jongens te staan. Imiteren van de buitenlandse concurrenten heeft ook geen zin. Algemene marketingcampagnes zijn weggesmeten geld. Ze hebben nood aan minder vooringenomenheid, meer aandacht, oprechte interesse en terechte bewondering.
Wie wil er helpen? Wie wil mee op zoek naar de vele Bordelese families die jaar op jaar topprestaties leveren ver van de wijnsnobs, de wijngoeroe’s en de wijnstoefers? Misschien moet ik het zelf doen. In een busje van adres naar adres met fototoestel, schrijfgerief en een handvol geld. En er dan een boek over schrijven. Maar wellicht gaan bekende wijnmensen wel sneller die ‘boost’ kunnen geven. Bij Oenotopia hebben we de eerste stap al gezet. De gezelligste wijnclub van de lage landen weet betere betaalbare Bordeaux echt te appreciëren. Nu al die andere wijnliefhebbers nog …
Nog geen vriend van Oenotopia en wil je graag gratis en voor niets alle digitale content ontvangen? Schrijf je dan hier in als ‘Free Willy’ en lees, luister en bekijk wat er gebeurt bij Oenotopia, de gezelligste wijnclub van de lage landen.