Zomer 2004. Het proces tegen Marc Dutroux is pas afgerond en 10 nieuwe landen treden toe tot de Europese Unie. Ik steek een handgetekende brief in de bus bij al onze vrienden waarin ik aankondig dat wijndegustatievereniging Oenotopia het levenslicht ziet. Na meerdere jaren lidmaatschap bij andere clubs en enkele wijncursussen ben ik er helemaal klaar voor. Beter, fijner, gezelliger en met oog voor proevend bijleren, dat is de bedoeling. De slogan ‘Iedereen Kan Wijn Proeven’ voelt goed. Pakweg 20 vrienden voelen het ook. Oenotopia is geboren. Vandaag bestaan we 20 jaar en vele nieuwe leden rijk dus trekken 29 wijnvrienden naar de Champagne voor een feestelijk degustatieweekend.
Na heel wat voorbereiding, een oproep tot carpoolen en enkele informatieve mails, overnachten we in Le Relais du Vigneron te Vertus. Dat is slapen bij domein Charles Pougeoise. De derde generatie heeft het wijndomein uitgebreid met een hotel, een restaurant en een delicatessenwinkel. Hier in deze regio ten zuiden van Epernay staan de wijnstokken op kalkgronden. Die zijn uitermate geschikt voor de Chardonnay. Het zonnetje schijnt. Oenotopia gaat het terras op met het glas in de hand en plaatst de billen op de groene plastic tuinstoelen. Mevrouw Herregods ontvangt ons hartelijk en vertelt. “Schaalgrootte is een bittere noodzaak om in concurrentie met de grote bedrijven overeind te blijven. De steeds toenemende regulering is een aanslag op het familiale karakter van wijndomeinen”. Intussen schenkt ze de cuvée Origine uit en vervolgt. “We oogsten niet meer hoe we willen en wanneer we willen. Er zijn allerlei regeltjes inzake personeel om te plukken, opbrengsten in onze wijngaarden en administratieve lasten. Bovendien weten we pas 8 dagen op voorhand wanneer we mogen oogsten. Frankrijk is de familiebedrijven aan het vermoorden”.
We knikken begrijpend en proeven. Met een dosage van 11g/l eindigt de 100% Chardonnay cuvée d’Origine op een lichte zoete toets. Die compenseert de zuren en zorgt voor een ronde smaak. De dochter komt voorbij met haar baby. Zij runt de delicatessenwinkel. Intussen heeft mevrouw Herregods de cuvée Sauvage ingeschonken en die is niet gedoseerd. Hier merken we goed de aroma’s van rijpe Chardonnay die gedragen worden door veel zuren en mineraliteit. We zijn dan ook in de Côte des Blancs, in de premier cru Vertus. Voor champagne nummer 3, de rosé, voegt men 8 à 10% Pinot Noir wijn toe. Dat geeft een lichte roze kleur en een duidelijke extra fruitigheid van bosaardbeitjes. Frisse, sappige wijn die ons perfect zal begeleiden op een zomers terras. Zoonlief Stéphane, die vooral bezig is met het hotel en restaurant, komt er intussen bij. Veel zegt hij niet. Hij moet dan ook letten op zijn steentjes gooiende zoon met guitige ogen en indianenpluim op het hoofd. Charles heet hij, de cirkel is rond. Ik overhandig een doos chocolades uit de wereldstad aan mevrouw Herregods die daar erg blij mee is. In het restaurant van stille zoon genieten we nog eens van de cuvée Sauvage als aperitief en smullen we van een soepje, zalm, Fourme d’Ambert en rood fruit. Dik in orde voor die prijs.
De volgende ochtend trekken we naar Cramant naar mijn oude vriend Eric Isselée. Lang geleden dat ik er was. Het weerzien is prettig. We hebben geluk want vrouwlief Carole is goed gezind. Zeker als ik haar zeg dat ze in al die tijd nog helemaal niets veranderd is. Trots vertelt Eric de geschiedenis van zijn domein dat hij op basis van enkele wijngaarden van zijn vader heeft opgebouwd. Aan de traditionele pers begrijpen we hoe dit in zijn werk gaat en dan krijgen we een mini-cursus wijnstokken snoeien. Aangevuld met enkele komische opmerkingen van zijn goedgeluimde zonnebankgebruinde vurig ogende echtgenote met roze geverfde lippen en getatoeëerde voorarm. Lol met Carole. Eric vinifieert de verschillende percelen allemaal apart. Terroirexpressie en rijpheid combineren met frisse zuren zijn de basisvereisten van zijn gamma. Via de door zijn vader uitgehouwen wijnkelders gaat het naar de degustatieruimte. Zelden is een degustatie zo fijn, informatief, gepassioneerd en goed. Schrijf ‘m op, Eric Isselée, en ga er zeker eens naar toe.
Zuiver en fris is de cuvée d’Origine. Geen restsuiker hier maar lekkere Chardonnay aroma’s en goede zuren. Verfrissend als aperitief en met een lange afdronk. Eric schenkt gul en de volgende wijn is proevensklaar. L’Authentique is ook een blanc de blancs maar in brut nature. Gele appel, honing en mineraliteit kruipen zachtjes in onze neus en mond. Knapperige wijn. Waar zijn de oesters? Bij de Mont Aigu stijgen we nog in niveau. Ik ben licht euforsich. De wijngaard waar deze druiven groeiden werd aangeplant door Eric’s vader. Eric is trots. Dat zie je en dat voel je. Complexiteit en finesse in deze champagne. I love it! Terwijl voorgaande wijnen in inox verbleven, kregen de volgende bubbels in ons glas, de Pimonts de Midi, vatlagering. Deze champagne heeft dezelfde finesse doch iets meer rijpheid met aroma’s van gekonfijte appel en rijpe peer aangevuld met vanille, kweepeer en toast. Prachtige gelaagde wijn die veel indruk maakt op het Oenotopia gezelschap. Eindigen doen we met de rosé die ook lang van afdronk is met veel fraîcheur en fijn rood fruit. Dit is een memorabel bezoek aan een beregoed huis met een hartelijk koppel. Ik geef 3 kussen en lekkere chocolaatjes aan Carole, bedank Eric uitvoerig en beloof plechtig van snel terug te komen.
Bij Jean Milan in Oger staan de museumdeuren al open en de stoelen al klaar. Tijd is geld. Ook voor de 5de generatie van dit domein dat al sinds 1864 van dezelfde familie is. Schoondochter Karine laat er namelijk geen gras over groeien. Zij is de commerciële tante en na een korte beschrijving van het domein zit de eerste champagne al in ons glas. En weer weg is ze op haar witte sneakers onder een blauwe aanspannende jeans. We zijn nog steeds in de Côte de Blancs en blijven keurig rond de houten tonnen onder het overkapte terras op ons degustatiestoeltje zitten. Die eerste cuvée is de Transparence 2020. Een Chardonnaywijn met fijne mousse en goed merkbare mineraliteit van de grand cru Oger. Zeer mooie wijn die nog even moet liggen om tot ontplooiing te komen. Karine is terug getrippeld en vraagt “Et alors, ça vous plait?”. Terwijl we bevestigen vloeien de volgende bubbels al in onze glazen. Een brut Tradition die gemaakt is met de 3 klassieke druiven waarvoor de Pinots worden ingekocht en elk voor ongeveer 1/3 geassembleerd worden met de Chardonnay. Karine verdwijnt plots doch duikt even later weer op met dochterlief en onze lunch. Ze vraagt of we deze champagne ook lekker vinden. “Oui, oui” antwoorden we in koor en Karine knikt en dartelt weer weg.
We hebben inmiddels honger en duiken op het kaas- en charcuterieplankje. Dat plankje is overigens een gelamineerd bedrukt karton maar gelukking zijn de kaasblokjes en vleeswarenschelletjes echt. En ook lekker. Wel een extra uitdaging om goed te proeven maar wat vulling in onze magen is welkom. Na al die Chardonnays is een echte klassieke blend trouwens eens wat anders. Fijne harmonieuze wijn, de Tradition, die velen kan bekoren. Dan verschijnt Karine met de cuvée Terres de Noël 2018 die gemaakt is ter ere van – of door een – zekere Noël maar die ook met Kerstmis als kerstchampagne wordt verkocht. We begrijpen weinig van haar uitleg maar ontdekken wel een hele complexe geraffineerde fijne gerijpte grand cru Chardonnay met een lange afdronk. Dat bekoort mij en vele andere fijnproevers van Oenotopia. Noël of geen Noël … dit lust ik wel! Bestelbonnen worden ingevuld. Karine is blij, ook met het doosje chocolade Antwerpse handjes, want we hebben besteld en betaald en zijn weer weg. Geen tijd voor kussen, instappen en wegwezen. “Au revoir Karine!”
We verlaten de Côte de Blancs en duiken, met wat tijd voor een kleine koffiepauze, in de Vallée de la Marne. Dizy is ‘the place to be’, dichtbij het Parc Naturel Régional de la Montagne de Reims. Gaston Chiquet is het champagnehuis waar we te gast zijn. Aan het hoofd staan 2 broers, Antoine en Nicolas Chiquet. Modern en uitnodigend is de proefruimte annex winkel aan de straatkant. Een van beide aanwezige jongedames , de broers zijn niet thuis, neemt ons mee voor een snelle uitstap naar de wijngaarden waar ze ons meer uitleg geeft over de familiehistorie sinds 1764, het terroir en de druiven. Pinot Noir en Pinot Meunier maken hier hun opwachting naast Chardonnay. Dat is de samenstelling van de cuvée Tradition waarbij de 40% Pinot Meunier voor de soepelheid zorgt. Goed gebalanceerde champagne die erg lekker is al menen we dat elders deze kwaliteit aan pakweg 10 euro minder ook te vinden is. We zijn immers wat kritischer na al dat proeven. Ze laat het niet aan haar hart komen en presenteert ons de volgende wijn. Met de grand cru Blanc de blancs d’Aÿ keren we terug naar wat we in de ochtend hadden geproefd. Frisse, zuivere wijn met knapperige zuren en lekker fruit. Dit mocht wel wat complexer zijn om zich te kunnen meten met wat we bij anderen hebben geproefd. Hola, we zijn aan het vergelijkend proeven. Dat kunnen we goed.
Het is echter nog niet gedaan. Hun cuvée Réserve brengt ons gelukkig naar de hogere categorie bubbels. Dit is een klassieke blend met premier cru status waar complexiteit, finesse, diepgang en evenwicht tot in de afdronk merkbaar zijn. De Oenotopiaproevers kopen dan maar meteen de hele voorraad en er moeten nog extra dozen opgestuurd worden. Zoveel bestelbonnen ineens hebben de Chiquet-meisjes al lang niet meer moeten verwerken. Eindigen doen we met de Special Club brut millésimé 2015. Hierin zit 70% Chardonnay en 30% Pinot Noir. Deze wijn ondergaat 2 selectiemomenten door de leden van de Club Trésor de Champagne, die bestaat uit wijnmakers en sommeliers, vooraleer hij mag vermarkt worden. We degusteren de 2015 en die is mooi. Heel mooi! Zachte mousse, rijpe fruitige tonen, mooie evolutie, evenwichtige structuur en lange afdronk. Finesse dus maar niet goedkoop. De sfeer is goed hier in de modene mooie afgewerkte proefruimte. Leuke wijnconversaties en genoeg kwaliteitsbubbels. Ik bedank de beide Chiquetjes en overhandig hen al kussend de Antwerpse handjes onder het mom van een compleet verzonnen artikel 5bis uit onze geheel onbestaande statuten. Het leven van een voorzitter … Onze autokoffers zitten vol. Op naar het hotel. Op naar Reims, de bubbel-hoofdstad.
Stipt om 19.15h, en ons afvragend hoe het mogelijk is, staat onze bus klaar. Chigny-Les-Roses is de bestemming waar restaurant Couvert de Vignes zorgt voor een Oenotopia-20-jaar-feestdiner. Even een groepsfoto onderaan de majestueuze trap en dan naar binnen. Het hele team en de magnum flessen champagne staan klaar in dit tot restaurant omgebouwde schooltje. Meteen ben ik jaloers op de grote wijnkast aan de muur. Oenotopialeden, al dan niet met vinologische eretekens, nemen plaats aan 2 lange mahoniekleurige gedekte tafels. Gezellig! Hapjes en de champagne brut van A. Margaine worden geserveerd. In het glas zit een 90% Chardonnay die geoogst is op een kleine wijngaard met kalkrijke ondergrond in de Montagne de Reims aangevuld met 10% Pinot Noir. Dit 4 generaties tellende familiehuis maakt grote kwaliteit. Deze brut heeft hele frisse zuren en een romige textuur met fijne belletjes. Het eerste voorgerecht is een groen schilderij en smaakt voortreffelijk. Ik lanceer mijn speech over 20 jaar Oenotopia en verwijs naar Andre Hazes. Moet kunnen. Meteen daarna volgt de cuvée Zero brut nature van Tarlant in een breder glas. Die kennen we want hij stond afgelopen seizoen op de proeftafel. We proeven een lichtroze gekleurde champagne met een rijk boeket van wit en rood fruit. De smaak is zeer mineraal in een bedje van verfijnd fruit versierd met frisse zuren. Indrukwekkend! Perfect om het tweede voorgerecht te begeleiden. Blij als een klein kind ben ik als mijn glas Tarlant wordt bijgevuld. Eigenares Virginie ziet het ook en ze lacht naar me. Toffe madam, vind ik.
Nog meer genieten is het als de volgende magnum open plopt. Bij het hoofdgerecht serveren vriendelijke Virginie en haar collega’s de rosé van Billecart Salmon. Internationaal een referentie in rosé champagnes! Andermaal een familiaal bedrijf. Dichter bij het DNA van Oenotopia kan je op champagnevlak niet komen. Subtiele aroma’s van rood fruit en zachte stoofperen in een ongelofelijke elegante stijl en fraîcheur. Deze champagne werd al gelanceerd in 1970. Sindsdien is hij het icoon van dit huis geworden. Hij past niet alleen bij het succulente kalfsvlees maar ook bij de geitenkaas. Het is inmiddels al laat maar de chauffeur van onze luxe bus maakt er geen probleem van om te wachten. Smaken van lekkere aardbeien en rabarber gebundeld in een oogstrelende creatie op het bord spelen met die van de ratafia uit het huis Mouzon-Leroux. Uit Verzy, Montagne de Reims, komt deze grand cru cuvée L’Exaltant van 100% Pinot Noir. Gemaakt op basis van met alcohol versterkt druivensap. Geen gisting dus, wel gerijpt in eiken vaten. Dit is een amberkleurige wijn met geuren en smaken van gekonfijt rood fruit en pompelmoes. Zacht en lekker. Ik bedank opnieuw iedereen uitvoerig en betaal. Vrolijke Virginie, haar team en de bijzondere chef Benjamin zijn moe maar blij. Ook hier beloof ik om terug te komen. Tevreden en gelukkig over dit gastronomische hoogtepunt bussen we terug naar het hotel. Slaapwel.
Laatste dag. Er staat cultuur op het programma. In Reims wacht een gids ons op en baadt heel de stad in de Jeanne d’Arc feesten oftwel de ‘fêtes Johanniques’. Ik probeer iedereen, zonder veel succes, wijs te maken dat ook dat speciaal geregeld is voor 20 jaar Oenotopia. Het is eens wat anders zo’n architecturale, historische rondleiding temidden van middeleeuwse ambachten, markten, parades en muziek. Dat hebben ze in ieder geval goed gepland daar in Reims.
Er is overigens veel meer te zien dan de kathedraal. Twee uren en vermoeide benen later zijn we weer wat slimmer en lunchen we samen. Licht en vergezeld van water. Maar zie ik daar een whisky en een glas witte wijn voorbij komen? Sommige levers zijn sterker dan andere bij Oenotopia. Zo eindigt een prachtig bruisend feestweekend in de Champagne. Iedereen is blij. Ik zeker!
Het is een bijzondere eer en genoegen om al 20 jaar lang samen wijn te mogen proeven, geschiedenis te mogen delen en … inderdaad … af en toe het zotteke uit te hangen. Dat vieren met veel bubbels, culinair genot, vriendschap en een vleugje cultuur is genieten. Genieten van de momenten die we samen doorbrengen om op een fijne manier iets bij te leren. Dat is de essentie bij Oenotopia maar eigenlijk ook van het leven. Toch? Wat mij betreft, gaan we daar nog heel lang mee door. Het volgende proefseizoen is immers al in voorbereiding. Iedereen kan wijn proeven maar niet iedereen is lid van Oenotopia. Dat is alleen weggelegd voor bijzondere mensen. Waar ik al 20 jaar wijnplezier mee beleef. Bedankt en op naar de volgende 20 jaar!