De charme van de Côte Chalonnaise
Bourgogne. Een naam als een klok als het over wijn gaat. De ene keer heeft men het over de wijn en de andere keer bedoelt men de streek. Maar zeg nooit Bourgogne tegen een Bourgogne want dit gebied is een lappendeken van vele wijndomeinen met verschillende ondergronden en aparte klimatologische omstandigheden. Over een lengte van 230 kilometer vinden we meer dan 30.000ha wijngaarden in 84 herkomstgebieden. Alom gekend zijn de wijnen uit de Côte de Nuits en de Côte de Beaune. Maar er is veel meer te vinden en vaak even lekker maar minder duur. Zoals bijvoorbeeld in de Côte Chalonnaise.
Officieel is het ‘Bourgogne, Côte Chalonnaise’. Zo zie je het namelijk verschijnen op het etiket van de wijnen gemaakt in deze regio. Dit herkomstgebied kent officieel zijn naam sinds 1990 en behelst 44 gemeenten in het noorden van het departement Saône-et-Loire. Het is ongeveer veertig kilometer lang en tussen 5 en 8 kilometer breed en ligt meteen ten Zuiden van de Côte de Beaune tussen de valleien van de rivieren de Dheune en de Grosne. Glooiende heuvels met een hoogte van 250 tot 350 meter dateren uit de tijd van het Centraal Massief. In het Noorden en Oosten maakt kalksteen het grootste deel van de bodem uit. Zuidelijker, op de hellingen georiënteerd naar de Mâconnais, treffen we graniet bedekt met zand, klei, kalksteen en ook vuursteen aan.
Jaarlijks vloeit er pakweg 18.000 hl rosé en rode wijn uit de vaten en een kleine 10.000 hl witte wijn waaronder ook de Crémants de Bourgogne. Die kunnen de regionale appellatie Bourgogne dragen aangevuld met de aanduiding Côte Chalonnaise als alle druiven uit deze wijnregio komen. Daarnaast zijn er 5 gemeentelijke beschermde herkomstbenamingen (AOP’s): Bouzeron, Montagny, Givry, Mercurey, en Rully. Bouzeron telt ongeveer 60ha wijngaarden maar geen premier cru’s. In de bodem vinden we vooral kalk, mergel en wat klei. Wijnen met vermelding van dit gemeentelijk herkomstgebied zijn wit van de druif Aligoté. Deze groeien vaak op de hoogste delen van de helling, zo’n 270m, terwijl de Chardonnay en Pinot Noir lager staan en enkel onder een regionale appellatie gebotteld mogen worden.
In Montagny mogen dan weer alleen witte wijnen van de Chardonnay deze gemeentenaam dragen. Van de ongeveer 300ha heeft 2/3 de premier cru status. Vier gemeenten mogen deze appellatie vermelden: Buxy, Saint-Vallerin, Jully-lès-Buxy en Montgany-lès-Buxy. Er is wat variatiie in de ondergrond die altijd wel kalk bevat maar ook klei en mergel in meer of mindere mate. Givry is als wijngebied al bekend sinds de 14de eeuw. Hendrik IV van Engeland bleek een grote fan te zijn. Dat is te danken aan de monniken van de abdijen van Cluny en Citreaux. De bodem bevat veel bruine kalksteen en de premier cru wijngaarden hebben beduidend meer witte kalksteen. Zowat de helft van de 265ha zijn premier cru wijngaarden. Hier vinden we in het gemeentelijk herkomstgebied zowel Chardonnay – als Pinot Noir wijnen.
Dat geldt ook voor de appellatie Mercurey. Na Chablis is dit in oppervlakte, met 650ha, de grootste in de Bourgogne. Een vijfde daarvan is premier cru en het leeuwendeel van de wijnen is rood terwijl wit een aandeel van rond de 20% heeft. Haar herkomstbenaming kreeg het gebied al in 1936. In de grond vind je klei en silica met in de beste gevallen kalk en ijzerhoudende mergel. De meest zonnige plekken zijn voor de Pinot Noir terwijl de hoogstgelegen wijngaarden beplant zijn met Chardonnay. Als laatste gemeentelijk herkomstgebied in de rij vinden we, net onder de Côte de Beaune, het 340ha grote wijnareaal van Rully. Reeds in 1939 boven het doopvont gehouden. Beroemd om zijn witte wijnen en crémants. Ook Pinot Noir mag en maakt zo’n derde van het onder de appellatie gebottelde volume uit. Premier cru wijngaarden maken ook een derde uit van het totaal.
Hoewel de Côte Chalonnaise geen grand cru wijngaarden heeft, tellen we in totaal toch 140 premier cru wijngaarden die met hun naam op het etiket vermeld staan. Die vallen meestal op door hun zuiverheid, elegantie en bewaarpotentieel. Al blijft proeven steeds de boodschap. Verder noteren we nog specifieke regionale benamingen voor deze wijnstreek: Bourgogne Côte Chalonnaise, Bourgogne Côtes du Couchois en, net als in de rest van Bourgogne, ook een reeks regionale appellaties: Bourgogne blanc of rouge, Bourgogne Aligoté, Bourgogne Passe-tout-grains en Coteaux Bourguignons. De appellatie Bourgogne Côte d’Or kan ook worden geproduceerd in de gemeenten Cheilly-lès-Maranges, Dezize-lès-Maranges, Remigny en Sampigny-lès-Maranges.
In de Côte Chalonnaise vinden we frisse, minerale witte wijnen en elegante, fruitige rode wijnen die vaak toegankelijker zijn dan hun broertjes en zusjes meer naar het Noorden in de Côte d’Or. Niet alleen de geologie maar vooral het iets warmere klimaat speelt hier zijn rol. De naam van dit gebied komt van Chalon-sur-Saône hoewel in deze stad geen enkele wijnactiviteit te bespeuren valt. Hier woonde lang geleden de Gallische stam de Aedui en dat werd tijdens de Romeinen de stad Cabillonum. Later werd het Chalon en ontwikkelde de stad zich tot een drukke rivierhaven. Einde 6de eeuw was ze zelfs even de hoofdstad van het koninkrijk Bourgondië onder koning Gontram, de kleinzoon van de eerste Frankische koning Clovis.
Het zijn de monniken in de kloosters die na Karel De Groote, net als overal in de Bourgogne, werk hebben gemaakt van de identificatie van de beste wijngaarden en het steeds verbeteren van de wijnbereiding. In de middeleeuwen beleefde de handel in Chalon-sur-Saône ook hoogdagen door de internationale markten die van ongeveer 1270 tot 1430 werden gehouden. De Saône rivier was van 1477 tot 1678 de grens tussen Bourgondië (Koninkrijk Frankrijk) en Franche-Comté (Huis Habsburgers en het Heilige Roomse Rijk). En tussen 1940 en 1942 was de Saône de demarcatielijn tussen bezet en vrij gebied.
Aandachtige lezers hebben het al begrepen. Hier zijn wijnen te vinden die wedijveren met de duurdere familegenoten uit de Côte d’Or. Premier Cru flessen spelen in dezelfde klasse als de grote namen bij de bovenburen. De minder bekende flessen bieden een heerlijk alternatief door hun toegankelijkheid en doorgaans iets hogere rijpingsgraad. Maar de waarheid zit in de fles en vervolgens in het glas. Tijd om te proeven en een mooie reeks van typische wijnen streng maar zo rechtvaardig mogelijk te beoordelen.
- Domaine Berthenet, 1er cru Les Platières, Montagny, 2022
We ruiken perzik en boter maar ook wat amandel. De smaak is zacht en mollig en in een goed evenwicht met de zuren. Mooi gemaakte Chardonnaywijn met een redelijk lange afdronk. €18,00 79/100
- Domaine De Villaine, Bouzeron, 2022
De Aligoté levert ons hier een hele ‘crispy’ wijn met fijn fruit en mineraliteit. De aromas doen denken aan witte bloemen, groene appel en pompelmoes. Hoge zuren maar wel fijn. Hele strakke stijl en daar moet je voor zijn. €24,60 81/100
- M. Briday, 1er cru Les Cloux, Rully, 2022
Bij het beoordelen van deze Chardonnay denken we aan gele appel, vanille, perzik en boter. Dat zet zich ook door in de smaak die eindigt met een honingachtige finale. Net daarvoor hielden zuur en fijn fruit elkaar in balans. De afdronk is lang. €27,70 … 86/100
- Domaine Ragot, 1er cru La Grande Berge, Givry, 2022
Rode bessen, aarde, bramen en wat kruidigs menen we waar te nemen in deze Pinot Noir. Dit is een sappige wijn met veel fruit, rijpe tannine en goed merkbare zuren. Je proeft dat dit nog jong is en wat tijd nodig heeft. Mooie wijn die over 5 à 6 jaar op z’n top zal zijn. €30,00 84/100
- Château de Chamirey, 1er cru Clos des Ruelles, Mercurey, 2021
Wederom proeven we de typische rode druif en deze keer noteren we geuren van zwarte bessen, aardbeien, specerijen, zoethout, vlezige kersen en vanille. Dat belooft. In de mond merk je de fraîcheur van de zuren, de finesse van het fruit en de rijpe tannine. Rond van smaak en eindigend in een lange afdronk. Hier is werk van gemaakt in de wijnkelder. €40,00 87/100
- Domaine de la Bressande, 1er cru Préaux, Rully, 2021
Pinot Noir druiven geven in deze wijn kenmerken van aardbeien, aarde, vanille en bloemen. Mooie fijnsmakende wijn met goede zuren, elegant fruit en rijpe tannine. Dat alles is al mooi verweven met elkaar. De afdronk is lang. Vele proevers hebben een kruisje naast deze wijn gezet. €29,00. 89/100
- Cave des vignerons de Buxy, Les Demi Hottes, Côte Chalonnaise, 2020
Hier ruiken we koffie, kersen en rood vlees. De smaak is fris vol en de wijn heeft veel tannine. Goede wijn maar hij mist toch wat finesse. €11,00. 69/100
De Côte Chalonnaise is zeker uw bezoek waard. Kijk verder dan de grote namen uit de Côte d’Or en proef betaalbare mooie wijnen die een plezier zijn om te drinken. De lokale wijndomeinen zullen u met open armen ontvangen!