Biefstukken, tango en … wijn
Van kwantiteit naar kwaliteit?
Het is een warm land, Argentinië, een heel warm land. En ze hebben er paarden en runderen. Ze eten er grote biefstukken en ze dansen er de tango. En, oh ja, ze maken er ook wijn. Veel wijn, heel veel wijn. Warme wijn, fruitige wijn, wijn om vlot te drinken. Wijn ter vervanging van cola. Zacht en zoet in het glas. Lekker veel drinken en dan tango dansen en grote biefstukken eten. Dat is wijn uit Argentinië … . Althans, dat is wat men vele jaren lang dacht over wijn uit Argentinië en dat is wellicht nu nog een beetje het imago waar ze mee zitten.
Maar niets is minder waar! Het is er natuurlijk nog warm, erg warm, en ze maken er fruitige wijnen maar de kwaliteit stijgt. De wijnen worden telkens beter, de technieken worden beter en de aandacht voor die verbeterde Argentijnse wijnen wordt steeds groter. Wij proefden bij Oenotopia een selectie van de nieuwe generatie kwaliteitswijnen. Niet het absolute premiumsegment en niet de ‘jammy’ slobberwijntjes, maar een greep uit het middensegment. Het segment dat de beste verhouding geeft tussen prijs en kwaliteit en dus het segment dat momenteel de exportmarkten verovert. En we konden vaststellen dat kwaliteit wel degelijk in het glas te vinden was.
Don’t cry for me Argentina.
De eerste druivenstokken in Argentinië zijn omstreeks 1540 met de Spanjaarden meegekomen. Enkele jaren later kwamen er druivenstokken mee met expedities uit Peru en Chili. Het zijn de missionarissen van de jezuïten die vervolgens aan de voet van de Andes de druiven cultiveerden. Door een slim irrigatiesysteem (bevloeiing met smeltwater uit de Andes) wist men in die tijd op een goede manier druiven te telen om er wijn van te maken. Argentinië heeft nu een enorme diversiteit aan druivenrassen vooral dankzij de immigratie uit Italië en Spanje midden de 19de eeuw.
In de jaren 1920 was Argentinië een erg rijk land en de wijnbusiness groeide. Ook tussen 1943 en 1955 deed Argentinië het goed tijdens de periode Péron. Daarna zat het land bijna continu in crisis. De hyperinflatie van de jaren ’80 zorgde ervoor dat er geen investeringen meer konden gebeuren in de wijnindustrie. In de jaren ’90 echter begonnen buitenlandse investeerders interesse te tonen voor Argentinië en gingen de Argentijnen meer wijn exporteren. In het buitenland werden de intense, volle, fruitige wijnen steeds meer geapprecieerd. Door de stijgende export gaan wijnmakers in Argentinië steeds meer aandacht besteden aan de kwaliteit van hun wijn. Investeringen uit het buitenland helpen vaak in de aanschaf van moderne materialen. Kelders worden opgeknapt en nieuwe wijngaarden worden, op steeds grotere hoogten, aangeplant.
Op grote hoogte.
Gemiddeld liggen de Argentijnse wijngaarden op 900m hoogte. De hoogste liggen op 1400m. In Europa zou zo iets onmogelijk zijn. Op deze hoogten zijn de nachttemperaturen regelmatig laag genoeg om de druiven smaak, kleur en de noodzakelijke zuren te geven. Ook de noodzakelijke ‘winterslaap’ van de druivenstok is op die hoogte mogelijk. Gevaar is echter een te grote vorst in de lente. Hagel is een ander mogelijk probleem. Sommige streken zijn gewoonweg veel te warm voor wijnbouw. De temperatuurvariatie tussen dag en nacht in Argentinië kan tot 20°C bedragen wat een record is in de wijnbouwwereld.
De irrigatie van de wijngaarden gaat steeds meer over van de klassieke manier naar meer moderne methoden zoals vorenirrigatie en druppelirrigatie. Dit omdat er enerzijds steeds minder smeltwater is uit de Andes en anderzijds omdat er niet altijd genoeg water is voor het steeds groter wordende wijnareaal. De reputatie van het land op wijnvlak is gevestigd op de druif malbec die ook in de jaren 1500 in Mendoza werd geïntroduceerd. Mogelijk kwam de malbec via Chili dat op zijn beurt de druif uit Bordeaux had geïmporteerd. De malbec vandaag in Argentinië smaakt anders dan die nu nog in Cahors gebruikt wordt. De trossen zijn ook kleiner en dichter van vorm.
Van Noord naar Zuid.
Argentinië kan je allereerst verdelen in 3 grote wijnregio’s: North, Cuyo en Patagonia. Binnen deze drie wijnregio’s zijn er verschillende wijngebieden volgens de provincies. Dit zijn van Noord naar Zuid Salta, Tucumán, Catamarca, La Rioja, San Juan, Mendoza, Neuquén en Rio Negro. Binnen deze provincies kent men in totaal zo’n 20 departementen of wijnregio’s en in deze departementen liggen soms ook nog verschillende wijndistricten. Het meest gekende en belangrijkste wijnbouwgebied ligt in de provincie Mendoza. Wijnboeren kunnen dus de provincie als herkomstbenaming op hun fles zetten tot aan de naam van de wijnregio en eventueel de vermelding van het specifieke wijndistrict maken. De reputatie van het land op wijnvlak is gevestigd op de druif malbec die ook in die tijd in Mendoza werd geïntroduceerd. Mogelijk kwam de malbec via Chili dat op zijn beurt de druif uit Bordeaux had geïmporteerd. De malbec vandaag in Argentinië smaakt anders dan die nu nog in Cahors gebruikt wordt. De trossen zijn ook kleiner en dichter van vorm.
Van de hoogste ter wereld tot de beste van Argentinië …
De noordelijkste wijnprovincie is Salta. Dit zouden de hoogst gelegen wijngaarden ter wereld moeten zijn. Door de combinatie van de zon, de warmte en de hoogte op zowat 1.500m maakt men hier wijnen die naast veel suikers ook veel zuren hebben. De torrontés riojano wordt hier verbouwd naast de tannatdruif. In toenemende mate ook cabernet sauvignon. Iets zuidelijker in deze noordelijke wijnregio ligt Catamarca dat vooral bekend is voor tafeldruiven.
In Patagonië, helemaal in het zuiden van het land, zijn de temperaturen veel minder hoog en zorgt de vele wind ervoor dat schimmelziekten in de wijngaard weinig kans krijgen. In Río Negro maakt men frisse torrontés riojano en semillon. Maar ook chardonnay, sauvignon blanc en riesling doen het goed op de wat kalkhoudende bodems. Verder in toenemende mate ook pinot noir en merlot. Verder wordt er ook steeds meer mousserende wijn gemaakt. Hetzelfde geldt voor een nieuw ontwikkelde en veel lager gelegen wijnprovincie Neuquén. De sterke zeewind is hier de grootste uitdaging. Het is in Patagonië dat nu de meeste buitenlandse investeerders neerstrijken. Men voorspelt dat dit ooit wel eens de beste wijnregio van Argentinië zou kunnen worden.
Mendoza en Malbec
Tussen de noordelijke regio en Patagonië in het zuiden ligt de omvangrijke middenregio Cuyo. In wijnprovincie Mendoza wordt nog steeds meer dan 70% van alle Argentijnse wijn verbouwd. De Andes ligt in het Westen met de Aconcagua als hoogste berg met een hoogte van meer dan 7.000m. Het klimaat is er continentaal met de meeste regenval in de zomer. Wijngaarden liggen er op zo’n 600 à 1.000m boven de zeespiegel. De toplaag in Mendoza is zand vermengd met klei. Het irrigatiewater komt uit de Andes. De belangrijkste departementen binnen Mendoza zijn Maipú, Luján en Uco Valley. Luján de Cuyo kreeg de eerste gecontroleerde appellatie van Argentinië in 1993 en ligt op grote hoogten nl. tussen de 800 en 1.100m. Het is één van de beste plaatsen voor de malbec.
In centraal Mendoza, met name in Maipú is de bodem kiezelrijk. In het Oosten maakt men geen grote kwaliteit. Het is er veel te warm, bv. in San Rafael, en men moet er geregeld bijzuren. Kwantiteit is daar eerder het belangrijkste. In Uco Valley (of Valle de Uco), dat genoemd is naar een pre-columbiaans Indianenopperhoofd, zit momenteel het middelpunt van de moderne wijnbouw. Op hoog gelegen wijngaarden (1.000 tot 1.700m) wordt o.a. de mooiste chardonnay van Argentinië gemaakt (in het wijndistrict Tupungato). De nachten zijn er koel wat delicate fruitsmaken en mooie zuren oplevert. Hoog in de Andes is er geen vervuiling waardoor het zonlicht nog beter werkt op de fotosynthese en zo de fenolische rijpheid van de druiven nog verbetert. La Rioja is bekend om de torrontés riojano. Het levert een aromatische naar bloemen ruikende witte wijn en tevens de belangrijkste, voor binnenlandse consumptie, witte wijn van Argentinië. Ook de tannat wordt hier verbouwd. Gebrek aan water maakt de wijnbouw er niet zo gemakkelijk.
De tweede grootste wijnprovincie van Argentinië na Mendoza is San Juan. Het is er veel warmer dan in Mendoza. De roze Cerezadruif, met hoge opbrengsten, wordt er verbouwd naast erg veel tafeldruiven. Sinds de jaren ´90 hebben er ook investeringen plaatsgevonden om er kwaliteitswijnen te maken. De rode bonarda en de syrah worden hier op steeds grotere hoogten aangeplant vooral dan in de Tulum, Pedernal en Zonda valleien.
De wijnen …
Het huis Norton uit Mendoza bestaat al sinds 1895 en is nu in handen van de Oostenrijker Svarovski. Met ultramoderne technieken zoals ‘mapping’ en ‘precision viticulture’ gaat men via sattelietbeelden en verfijnde analyses van het microklimaat elk klein wijnperceel speciaal behandelen op basis van de verzamelde gegevens. De Privada 2006 scoorde 92/100 bij Wine Spectator maar kwam er bij Oenotopia niet als topper uit. Altijd moeilijk die eerste wijn. Soepele, sappige wijn met vooral donker fruit in de aroma’s.
De familie Arizu beheert reeds sinds 1901 het domein Luigi Bosca. Op bodems van klei en kalksteen met keien in de enige officiële Argentijnse appelatie Luján de Cuyo maken ze o.a. een Malbec. De 2006 heeft aroma’s van braambessen, drop, viooltjes en hout en dit sappige fruit komt terug in de mond. Mooi gemaakte wijn die zeer genietbaar is en nog potentieel heeft voor binnen enkele jaren. De Finca Los Nobles 2005 had duidelijk toetsen van buxus naast cassis en braambessen. Deze blend van cabernet sauvignon en bouchet (= traditionele naam voor cabernet franc) is erg fijn van smaak en structuur en eindigt met een mooie herinnering … en hoge punten van het Oenotopia proefgezelschap.
Het grote Codorniu van de cava’s heeft 185ha wijngaarden in Mendoza onder de naam Septima. Deze moderne bodega heeft wijnstokken op een bodem van voornamelijk zanderige leem met veel stenen. De Gran Reserva is een blend van overwegend malbec met cabernet sauvignon en tannat. Hij is zwart van kleur en zwart is ook de kleur van al het fruit waar de aroma’s in deze wijn doen denken. Evenwichtige wijn die sappig fruit combineert met mooie fruitigheid.
Callia is ambitieus. Callia wil de lekkerste wijnen maken in San Juan. Callia heeft marketing en communicatie hoog in het vaandel staan. Op de website van Callia staan mooie vrouwen. Alles straalt verleiding uit. Zo ook hun wijnen? De Grand Callia 2006 is een blend van shiraz, malbec, tannat en merlot. Het boeket van zwart fruit en pruimen op een bedje van viooltjes is heerlijk. De frisse aanzet wordt vervolgd door rijpe tannines en gaat verder met een elegant fruitpakket. Ja, ook de wijn is dus verleidelijk.
Pon Automobiel Handel is er niet meer. Maar meneer Pon is er wel nog! Meneer Pon zit nu in Argentinië, Mendoza, en heeft er sinds 1999 een groot wijnhuis, Salentein. De Numica Gran Corte 2006 is een cuvée op basis van Malbec en Merlot. De zwarte bessen en de pruimen springen uit het glas naast de chocolade en de vanille. Goede en vlot drinkbare wijn die wel wat opvalt door zijn alcoholische warmte. Op een koude winteravond best te genieten.
Bonfanti maakt de Baronese malbec Gran Reserva 2006 op basis van druiven van 85-jaar oude stokken. Dit familiehuis uit Maipù, Mendoza, heeft slechts enkele hectaren en alles gebeurt er met de hand. Aroma’s van zwart fruit en sigarenkistje gecombineerd met wat kruidigheid. Full bodied wijn die erg evenwichtig van structuur is doch zeker nog enkele jaartjes kelderrust behoeft. Zeer mooie kwaliteit en ingetogen kracht.
Van kwantiteit naar kwaliteit!
Ze zijn mooie die Argentijnse wijnen. Akkoord, je ruikt en proeft de warmte van de zon. Maar de kwaliteit is onmiskenbaar aanwezig. Mooie balans tussen zuren, tannines en fruit. Geen plakkerige fruitbommen maar wijnen met stijl en structuur. Verschillende stijlen en verschillende smaken naargelang de gebruikte druiven, de ligging en de opbrengsten van de wijngaarden, de gebruikte technieken en alles wat de wijnmaker kan beïnvloeden.
En ze zijn niet alleen lekker bij een Argentijnse biefstuk maar je kan ze bij nog veel meer en ook bij veel complexere gerechten probleemloos drinken. En daarna kan je natuurlijk nog altijd de tango dansen. Maar als je nog altijd enkel een zachte, zoete, plakkerige dorstlesser wil dan zal je toch cola moeten nemen.