Proefverslag van wijnen uit nog nooit bespoten door monniken aangeplante wijngaarden of proefverslag van sterke marketing?
Clos des Vignes du Maynes. Zeven proevers willen de wijnen van dit huis wel eens analyseren. Het domein uit Cruzille, in de Zuidelijke Bourgogne, gaat prat op zijn geschiedenis die teruggaat tot 910 en op zijn unieke nog nooit bespoten wijngaarden. Benieuwd en kritisch als we zijn, worden kurken getrokken, glazen gevuld, neus- en keelgaten geopend, geproefd en meningen verkondigd.
De wijngaarden van Clos des Vignes du Maynes zouden destijds eigenhandig aangeplant zijn door de monniken van de abdij van Cluny en ze zijn sindsdien continu in gebruik gebleven. Waaw! Denk nu vooral niet dat diezelfde wijnstokken er al meer dan 1000 jaar staan maar die indruk krijg je wel als je alle communicatie van dit wijnhuis leest. Maynes is trouwens een verwijzing naar ‘Moynes’, de monniken dus. Goed, we doen niet moeilijk. De geschiedenis gaat, na een groot zwart gat van zowaar 1042 jaar waarin we totaal niets meer van dit domein vernemen, plotsklaps verder met de overname van het domein door Pierre en Jeanne Guillot in 1952.
Pierre en Jeanne zouden vanaf het prille begin gekozen hebben voor biologische wijnbouw, lezen we. Wederom waaw! Dat is al even bijzonder als iemand die in 1996 keihard gaat voor een elektrische auto maar het zou natuurlijk zomaar kunnen. Begin van de 20ste eeuw waren er weliswaar al bewegingen die zich afzetten tegen industriële methoden en Steiner publiceerde zijn visie op landbouw rond 1924. Maar in Frankrijk zagen pas eind jaren 1950 de eerste biologische landbouwmethoden het levenslicht. De biologische landbouw zoals we die nu kennen werd nog maar in 1991 door Europa erkend. Pierre en Jeanne waren hun tijd dus bijzonder ver vooruit.
Jeanne en hare Pierre hadden samen het bio-licht gezien en hun zoon Alain Guillot zette deze filosofie voort. Alainke had namelijk een allergietje tegen zwavel en besloot dan maar ineens om alle chemische middelen in de wijngaard te vermijden. Al dient gezegd dat zwavel geen enkele rol speelt in de wijngaard doch enkel bij de vinificatie. Zo ken ik trouwens iemand die geen tomaten lust en daarom ook alle rood fruit niet lekker vindt. Heel logisch allemaal. Alainkes afkeer voor alles wat chemisch is, leidt in ieder geval, aldus het domein, tot een wijnbedrijf dat het uiterste respect heeft voor de natuur. Goed gedaan Alain Sans Soufre!
Natuurwijnen ‘avant la lettre’ dus bij Clos des Vignes du Maynes en sinds Julien Guillot in 1998 aan het roer staat, is de wijnproductie biodynamisch. In 2021 is Guillot er in geslaagd al zijn wijngaarden om te zetten naar biodynamische teelt. Het zouden nu wijngaarden zijn die sinds mensenheugenis nooit bespoten werden en hierin zelfs uniek zijn in Frankrijk. Dat is een straffe uitspraak maar ook eentje die vandaag de perfecte marketing is voor moderne wijnproevers. Uniek onbespoten sinds de monniken van Cluny. Hallelujah! En als de vrouw van Guillot ook nog Tine heet dan kom ik helemaal niet meer bij van het lachen.
Zonder een idee te hebben of ons proefgezelschap ook tot de moderne wijnproevers behoort en de grap in de vorige zin gesnapt heeft, maar wel overtuigd dat ze een uitgesproken mening over wijn hebben, gaan we aan de slag. De natuurlijke wijnen van ons monnikendomein zijn uitsluitend vergist met inheemse gisten. Chemische toevoegingen werden absoluut vermeden. Het gebruik van zwavel is wel beperkt tot een minimum. Julien heeft dan toch niet de allergie van Alain overgenomen. Zijn wijnen worden meestal niet gefilterd en dat is voor een optimale expressie van het terroir, al is daar hoegenaamd geen enkel wetenschappelijk bewijs voor. Maar dat hoor je wel meer bij monnikenzaken. De ondoorgrondelijke wegen van Julien Sans Filtre.
Traditionele technieken zoals semi-koolzuur maceratie en oude eiken vaten moeten ook de essentie van de druiven weergeven, aldus Julien. Semi-koolzuur maceratie een traditionele techniek, Julien? Tiens? De druiven bij Guillot & co zijn de pinot noir, de chardonnay en de gamay. Allemaal afkomstig van oude wijnstokken, geplant door de paterkes weet u nog? Dat gaan we wel checken. En ze zijn aangeplant via ‘sélection massale’, een methode waarbij de stekken van de beste wijnstokken worden gebruikt om nieuwe aanplanten te realiseren. Dat levert volgens het wijndomein een grotere complexiteit en een subtiele balans op tussen kracht en finesse. Nog iets om te checken.
We zijn er klaar voor. Gespannen als een monnik voor zijn eerste miswijn. Want de website leert ons dat alles moet leiden tot onderscheidende wijnen met een diep respect voor natuur en terroir met als uiteindelijk resultaat een wijnassortiment dat authentiek en expressief is. Wat is dat toch mooi gezegd. Die communicatie is gegarandeerd geschreven door professionals. Proeven dan maar. Tijd om 8 volledig natuurlijk gemaakte wijnen van druiven uit de door devote geestelijken aangeplante nog nooit bespoten wijnstokken van Clos des Vignes du Maynes in detail te analyseren. Kurken worden getrokken, glazen gevuld, neuzen gereinigd en monden gespoeld. We zijn zo klaar als een monnik voor de vespers.
Wijn 1 is de Clos Fourneau Mâcon chardonnay 2022. De wijnstokken zijn jong, namelijk gemiddeld 13 jaar en staan op een klei-kalksteen bodem. Duidelijk niet aangeplant door de monniken tenzij er eentje met een schupke in de hand gereïncarneerd is. De vergisting vond plaats in barriques en bleef nog 24 maanden weken op de schillen in grote foeders. Dat geeft ons een heldere wijn met krachtige geuren van witte bloesem, ananas, boter en vanille. De wijn is zo fris als de doop van een monnik in een wijwatervat en heeft een vettige smaak met een licht mineraal einde. Mooie wijn in een ietwat rijpe stijl met een strakke finale. €48,00 92/100
Wijn 2 is de Au Quin Château Mâcon Cruzille 2023. Deze chardonnaystokken staan er toch al gemiddeld 30 jaar met de voetjes in witte en blauwe mergel doorspekt met de klei waarin monniken lange geleden soms hun sandalen verloren. Deze heldere wijn werd op fles getrokken na 10 maanden schilweking in eiken vaten. Het resultaat is een wijn met een lichtgroene schijn die ons bij het snuffelen doet denken aan bloemen, vanille, tropisch fruit, boter en dennennaalden. De smaak is zo fris als de douchegel van een monnik na een conclaaf en duidelijk mineraal met een rijke smaak van citrus en vanille. Geen volle maar eerder slanke rijke wijn voor de liefhebbers van veel zuur en veel smaak in een glas. €29,00 90/100
Wijn 3 is de Aragonite Mâcon Cruzille 2022. Zowaar van gemiddeld 50 jaar oude wijnstokken. Na de fermentatie van die chardonnay op eiken vat verbleef de wijn nog 12 maanden op de schillen in dat vat en dan nog eens 12 maanden in geëmailleerde vaten. Dat levert een wijn met een veel breder smaakpallet dan de 2 vorige wijnen met aroma’s van boter, groene appel, bloemen, ananas en vanille. Datzelfde proeven we ook naast een stevige hint aan pompelmoes op een door monniken gebakken vers brood. Deze wijn is ook molliger, het fruit is ietwat geconcentreerder en ook fijner van smaak. Fraîcheur en finesse zonder de vermoeiende houttoetsen. Een echte noordelijke chardonnay impressie van hoge kwaliteit. €48,00 94/100
Wijn 4 is de eerste rode wijn en die is gemaakt van de gamay. We drinken de Mâcon rouge 2023. Uit het glas ontspringen luchtjes die doen denken aan braambessen, viooltjes, kersen, snoepjes en cuberdons. Een fruitig-snoeperig expressief geheel dus. De zuren zijn duidelijk aanwezig en er is veel soepele tannine. Het vruchtenkorfje in de neus is echter wat op de achtergrond verdwenen in de smaak want een toets die ons doet denken aan de verbrande pij van een monnik gevolgd door iets peperigs nemen het over. De wijn mist ook wat fruitvulling om het smaakgevoel helemaal in evenwicht te brengen. Nochtans zijn de wijngaarden tussen de 30 en de 80 jaar geleden geplant op basis van ‘sélection massale’ maar dit is een wijn die veelbelovend begint doch ons wat teleurgesteld achterlaat. €29,00. 83/100
Wijn 5 is de Manganite Mâcon Cruzille 2017 en de gamay petits grains druiven, een andere kloon van de gamay, voor die wijn hingen aan stokken van gemiddeld 70 jaar oud. Hola, we naderen de paterkes van Cluny! Na 10 maanden vatrijping gaat hij in de fles en zit ‘m nu in ons glas. We zien een duidelijk geëvolueerde kleur. En ruiken een duidelijk geëvolueerde geur: champignons, truffel, aarde, rozijnen, vuursteen, ongewassen monniken maar ook nog een duidelijk aanwezig rood fruitje. Meteen haakt de rest van mijn proefgezelschap af en ben ik de enige die dit interessant vindt. Ik proef enthousiast verder en merk duidelijk fijn rood fruit in de mond dat vooral doet denken aan rijpe kersen. De tannine is ook rijp en de zuren zijn nog fris. Voor de liefhebbers, aldus mijn wijnvriendjes. Een meditatiewijn. €52,00. 91/100 (verwissel beide cijfers van de punten op 100 van plaats voor de score van mijn vrienden)
Wijn 6 is de Mâcon Cuvée 910 van jaargang 2023 gemaakt van pinot noir en gamay. Een zuidelijke Bourgondische blend dus. De 910 verwijst, uiteraard, naar de monniken van Cluny. Daar zijn ze eindelijk. De wijnstokken zijn wel geen 1070 maar toch ongeveer 70 jaar oud. De leeftijd van een gemiddelde monnik dus. Deze wijn heeft 8 maanden in conisch gevormde houten vaten gerijpt. Dat serveert ons nu een dieprode wijn met alweer een snoeperige neus met een beetje vanille en wat fijne kruiden. Boeiende geur en niet bombastisch. Zo hebben we het graag. Veel zuren bij het proeven worden gevolgd door een medium-bodied wijn die naar rood fruit smaakt afgewerkt met rijpe tannine. Het fruit is finesserijk en de afdronk is lang. Dit is een eerder lichtvoetige maar zeer elegante wijn. Een originele wijn. €46,00. 93/100
Wijn 7 is de Bourgogne rouge Les Crays uit 2018. Volledig gevinifieerd uit de pinot noir van gemiddeld 35 jaar oude wijnstokken uit kalkrijke bodem. Een zuivere neus in onze … euh … neus van rood en zwart fruit met aarde, wat vanille en een beetje aubergine. Ook hier rijping, gedurende 10 maanden, in conisch gevormde houten vaten. Dit zorgvuldig vergiste druivensap heeft veel zuren en een fruitige volle smaak die mekaar perfect in evenwicht houden. Al vonden sommige van mijn medeproevers dit toch te ‘crispy’. Na de “amai die is zuur” volgen nog mooie tannines die over onze tanden glijden als een kam door een 2 weken niet gewassen haardos van een kale monnik. Een wijn in harmonie, volgens mij, maar ik ben dan ook een zuurliefhebber. €37,00. 91/100 (hier zouden mijn medeproevers er 10 punten af willen halen).
Wijn 8 is de Bourgogne Cuvée Auguste uit 2022 vervaardigd van de pinot fin, een kloon van de pinot noir. Deze wijnstokken zijn dan weer even oud dan de gemiddelde ouderdom van een even gemiddelde monnik. En die staan wederom op kalk. De wijn is wellicht niet gefilterd en verleidt ons met een bouquet van rood en zwart fruit op een bedje van aarde, bloemen en leder overgoten met een parfum van hout en het rode vlees van een monnik die te lang in de zon verbleef. Dat is nogal complex. Achter onze lippen slaat de uitbundigheid toe. Frisse opvallende zuren rollen heen en weer met het compacte geconcentreerde fruit en de soepele tannine. Het mondgevoel is rond en vol als de buik van de abt en de afdronk is lang. Wat een goed gemaakte expressieve wijn. Niet voor introverte wijndrinkers volgens ons. €52,00. 90/100
Dat was onze proefsgewijze reis door deze Clos des Vignes du Maynes. Ooit aangelegd door monniken als u dat nog niet wist. Nooit bespoten naar het schijnt, uniek en biodynamisch gerund door de familie Guillot. Vakkundig gecommuniceerd en ‘spot on’ als je kijkt naar wat vandaag goed verkoopt in onze wijnwereld. En is het zijn geld waard? Zijn de wijnen onderscheidend en bieden ze de optimale expressie van het terroir? Kortom, zijn de enige onbespoten wijngaarden van heel Frankrijk in staat om ons van onze sokken te blazen als een bejaarde monnik uit zijn sloefen?
Welnu dat hangt ervan af. Deze wijnen vallen inderdaad op door hun expressiviteit. Ze zijn niet ‘gepolijst’ of ze zijn niet bijgestuurd door filteren, klaren, zwavel of andere ingrepen. Die ingrepen zijn niet noodzakelijk slecht en we houden ook niet van de polariserende gedachte dat ‘natuurlijk’ per definitie beter is dan ‘bewerkt’. Het is als koken. Een recept biedt meerwaarde en is in se niet bedoeld om een smaak bij te sturen maar wel te optimaliseren. Anderzijds is er ook helemaal niets mis met de idee om wijn zo natuurlijk mogelijk te maken. En hebben we vooral respect met mensen die vandaag alles willen doen om ons klimaat te redden.
Wellicht zijn we de uitbundigheid van dit soort wijnen niet gewoon? Moeten we niet stoppen met alles te vergelijken met ons jarenlange opgebouwd referentiekader? Eigenlijk wel ja. Het is slimmer, leerzamer en interessanter om niet alleen kritisch te zijn maar om met een onbevangen open blik te proeven. Om te focussen op wat die wijnen echt zijn zonder ze af te meten aan de eigen smaak. Dat hebben we geprobeerd. Eerlijk gezegd, is dat sommige proevers beter gelukt dan andere. De analyse en beoordelingen van de 8 geproefde wijnen zijn zo ernstig mogelijk gegeven. Zo ernstig zelfs dat we wat monnikenhumor nodig hadden ter compensatie. Ze zullen het ons hopelijk wel vergeven daar in Cluny. Merci!